สวัสดีค่ะคุณผู้อ่าน...สถาบันถือได้ว่าเป็นเเหล่งการเรียนรู้ที่สำคัญที่สุด ไม่ว่าจะเป็นโรงเรียน มหาวิทยาลัยเเละสถาบันสอนศาสนาที่เราเรียกว่า "ตาดีกา"เเหล่งปลูกฝังการเรียนรู้ (ศาสนา) อบรมระเบียบ สอนวิชาการใช้ชีวิตภาพถ่ายโดยผู้เขียน...ตาดีกาเป็นโรงเรียนสอนศาสนาที่มีอยู่เเทบทุกหมู่บ้านที่มีผู้คนนับถือศาสนาอิสลามอาศัยอยู่ พื้นที่โรงเรียนตาดีกาส่วนมากจะอยู่ในส่วนของมัสยิดหรือบริเวณใกล้เคียงกับมัสยิด ผู้ใหญ่จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องส่งบุตรหลานเล่าเรียนตาดีกา เพราะที่นี่เปรียบเหมือนสถานที่ปูพื้นฐาน อบรมวิชาการศาสนาให้กับเด็ก ๆ รายวิชาต่าง ๆ ที่บรรจุอยู่ในเเผนการสอนมีดังนี้...เตาเฮด เป็นวิชาบังคับที่นักเรียนทุกคนต้องเรียน สอนเกี่ยวกับการหลักความเชื่อต่าง ๆ เเละการรู้จักพระเจ้าเเฟเกาะห์ เป็นวิชาที่ว่าด้วยหลักการปฏิบัติ สอนทุกเรื่องที่ศาสนาอิสลามบังคับต้องปฏิบัติ ไม่ว่าจะเป็นการละหมาด การถือศีลอด การจ่ายซากาต พิธีการต่าง ๆ เป็นต้นฮาดิษ เป็นวิชาที่เน้นให้เด็ก ๆ ท่องจำ เพราะเป็นวิชาที่เกี่ยวข้องกับหลักคำสอนของท่านศาสดาเพื่อเป็นตัวอย่างที่ดีให้กับเด็ก ๆยาวี เป็นวิชาดั้งเดิมของคนมลายู ในสมัยก่อนเรียก "ยาวอ" เป็นวิชาที่สอนเกี่ยวกับภาษาถิ่นของตนเองที่ใช้ในชีวิตประจำวันรูมี หรือเรียกว่า ภาษามลายู เป็นวิชาที่เรียนเกี่ยวกับไวทยากรณ์ หลักการเขียนเเละการอ่านโดยใช้ภาษามลายูกลางในการสอน เป็นต้นอัลกุรอ่าน เป็นวิชาที่สำคัญอย่างยิ่ง เน้นการท่องจำเเละอธิบายความหมายที่เเปลจากอัลกุรอ่าน"วิชาที่กล่าวมาข้างต้นถือเป็นวิชาหลักของโรงเรียนตาดีกาที่จำเป็นต้องบรรจุไว้ในหลักสูตรการเรียนการสอน"ภาพถ่ายโดยผู้เขียน...ตาดีกายังเป็นเเหล่งอบรมสอนระเบียบ วินัย ให้เเก่เด็ก ๆ เริ่มตั้งเเต่การเข้าเเถว การเลือกผู้นำนักเรียนในการจัดเเถวที่เรียกว่า "Dewan Pelajar" อ่านว่า "เเดวัน ปือลายัร" เเปลว่า สภานักเรียนซึ่งถูกอบรมโดย เจ๊ะฆู (ชื่อเรียกหมายถึงคุณครู)เจ๊ะฆูจะเป็นผู้สอนวิชาต่าง ๆ ให้กับเด็ก ๆ ในหนึ่งตาดีกาจะมีเจ๊ะฆูประมาณ 4-5 คน เท่านั้น โดยที่เจ๊ะฆูเหล่านี้จะมาจากการสมัครใจของพวกเขาเอง ไม่มีการบังคับให้เป็นเเละที่สำคัญที่สุดไม่มีเงินเดือนให้เหมือนงานทั่ว ๆ ไป เรียกได้ว่า "วัดใจ ตามหาผู้ที่มีใจรักในการสอนจริง ๆ"ภาพถ่ายโดยผู้เขียน...ตาดีกา จะเปิดสอนวันเสาร์-อาทิตย์ เวลา 08.00-16.00 มีการพักรับประทานอาหารกลางวัน ละหมาด เเละทำกิจกรรมต่าง ๆ ส่วนมากงบประมาณที่ได้จะมาจากชาวบ้านในพื้นที่ที่ช่วยรวบรวมเงินเพื่อสมทบโรงเรียนตาดีกาภาพถ่ายโดยผู้เขียน...สำหรับผู้อ่านที่มีความสนใจในเรื่องตาดีกา สามารถลงมาเที่ยวเเถวภาคใต้ได้ บอกเลยมีเยอะมาก ๆ เดี่ยวผู้เขียนจะพาไปรู้จักเอง บอกเลยคุณจะตะลึงในความเป็นเอกลักษณ์ของตาดีกาค่ะตาดีกาที่ยกตัวอย่างในบทความคือ ตาดีกานูรุลอิสลาม (บ่อ9) ตำบลเมาะมาวี อำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานีขอบคุณค่ะ