พูดถึงอียิปต์ทีไรก็ต้องคิดถึงพีระมิดขึ้นมาโดยอัตโนมัติ สิ่งก่อสร้างที่สะท้อนความเจริญก้าวหน้าทางเรขาคณิตแบบเต็มสูบ สวนทางกับการใช้งานที่ดันไปเกี่ยวข้องกับเรื่องศาสนาและโลกหลังความตายเป็นสำคัญ อย่างที่เรารู้กันดีว่าพีระมิดสร้างขึ้นเพื่อเป็นสุสานและสถานที่เก็บรักษาร่างของฟาโรห์ เรื่องความยิ่งใหญ่จนกลายเป็นสิ่งมหัศจรรย์ของโลกคงมีหลายคนพูดถึงกันไปแล้ว บทความนี้ผู้เขียนอยากพูดถึงเบื้องหลังของการสร้างพีระมิด ซึ่งเป็นอีกมุมที่หลายคนไม่ค่อยรู้ บางครั้งอาจเข้าใจผิดเรื่องการใช้แรงงานทาสด้วยซ้ำไป เพราะฉะนั้นจะพาผู้อ่านซอกแซกไปตามแคมป์คนงาน ไปดูกันว่าเส้นทางกว่าจะเป็นพีระมิดสูงใหญ่งดงามนั้นต้องผ่านอะไรกันมาบ้างก่อนอื่นต้องทำความเข้าใจกันเสียใหม่ หลายคนอาจคิดว่าผู้ที่ถูกเกณฑ์มาสร้างพีระมิดเป็นแรงงานทาส แท้จริงแล้วเป็นความเข้าใจผิดกันมาโดยตลอด แรงงานก่อสร้างพีระมิดเป็นชาวบ้านธรรมดาที่มีฐานะยากจนนี่เอง แต่ที่ต้องมาทำงานก่อสร้างเนื่องจากทางการอียิปต์มีสวัสดิการหยิบยื่นให้ เรียกว่าเป็นโอกาสล้ำค่าที่พวกเขาจะได้เรียนรู้ทักษะฝีมือ เพื่อจะต่อยอดไปทำงานยังแหล่งอื่น ๆ ดังนั้นแรงงานเหล่านี้จึงเป็นชาวบ้านที่เข้ามาทำงานด้วยความสมัครใจ เรื่องนี้ถูกเปิดเผยในบทความที่ใช้ในการศึกษาโบราณคดีอียิปต์หลายต่อหลายเล่ม อ้างอิงจากการขุดพบสถานที่คล้ายแคมป์คนงานบริเวณพีระมิดกีซ่า (Pyramid Giza) ในปี 1988หากคิดว่าแคมป์คนงานอียิปต์จะคับแคบเหมือนไซต์ก่อสร้างบ้านเรา บอกเลยว่าคิดผิดถนัด อย่างที่บอกว่าการก่อสร้างพีระมิดเป็นงานที่ยิ่งใหญ่อลังการ ต้องระดมแรงงานหลายพันชีวิตมาอาศัยอยู่รวมกันเป็นเวลานานหลายเดือน แคมป์คนงานก่อสร้างพีระมิดกีซ่าจึงมีเนื้อที่มากกว่า 50 ไร่ เสมือนเป็นเมืองขนาดย่อมเยาว์เลยก็ว่าได้ เนื่องจากมีการแบ่งสัดส่วนที่อยู่อาศัยเอาไว้อย่างเป็นระบบระเบียบ ทั้งส่วนของแรงงานที่มีฝีมือ ส่วนของแรงงานฝึกหัด ส่วนของผู้คุมคนงาน และส่วนของเจ้าหน้าที่ของทางการอียิปต์ จากหลักฐานดังกล่าวทำให้เราได้เห็นถึงวิถีชีวิตของคนงานที่ไม่มีใครนำมาบอกเล่ากันมากนัก แต่นับว่าเป็นพัฒนาการทางสังคมของคนโบราณที่น่าสนใจมากเลยทีเดียวอย่างที่ได้บอกไปว่า แรงงานที่สมัครใจเข้ามาก่อสร้างพีระมิดจะได้รับสวัสดิการที่เหมาะสม พวกแรงงานจะได้กินอาหารที่ปรุงสุกใหม่ทุกวัน ทั้งขนมปังทรงกรวยที่เรียกว่า ทา (Ta) ธัญพืชอย่างข้าวสาลี ข้าวบาร์เล่ย์และถั่ว มีเบียร์ให้ดื่มหลังเสร็จสิ้นภาระงานในแต่ละวัน เนื้อสัตว์จำพวกเนื้อวัว เนื้อแกะ เนื้อแพะ ถูกนำมาปรุงเป็นอาหารหลากหลายประเภทสลับสับเปลี่ยนไปแต่ละวัน นอกจากนั้นยังมีเนื้อปลาที่ชาวประมงจับได้จากแม่น้ำไนล์ ไม่ว่าจะเป็นปลาดุก ปลานิล ปลาเพิร์ช ปลาปักเป้า บางวันมีผลไม้จำพวกมะเดื่อ องุ่น อินทผาลัม เป็นอาหารว่าง ทุกอย่างเป็นอาหารที่ทางการอียิปต์จัดหามาเลี้ยงคนงานให้ได้กินกันอย่างอิ่มหนำสำราญ เรียกว่าเป็นสวัสดิการที่คนยากจนไม่เคยมีโอกาสได้พบเจอมาก่อนนั่นเองสวัสดิการที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ การฝึกทักษะให้แรงงานที่ไม่มีฝีมือ ส่วนใหญ่จะเป็นเด็กหนุ่มวัยรุ่นที่พ่อแม่ส่งให้มาทำงาน พวกคนงานที่มีฝีมืออยู่แล้วจะสอนงานให้เด็กใหม่จนเชี่ยวชาญ นอกจากนี้หากมีคนงานที่เจ็บป่วยล้มตายจากการก่อสร้าง ซึ่งถือเป็นเรื่องธรรมดา จากการขุดพบซากกระดูกที่พิสูจน์ว่าเป็นโครงกระดูกของคนที่ตายจากการทำงานหนัก ทางการอียิปต์จะจัดการกับศพอย่างมีเกียรติ มีการทำพิธีปลงศพที่แตกต่างจากคนทั่วไป เห็นได้จากการพบเครื่องเซ่นที่ถูกฝังอยู่ในหลุมศพ นับว่าเป็นเรื่องที่ดีสำหรับชาวบ้านธรรมดาที่มีฐานะยากจน ในสังคมอียิปต์ที่มีความเชื่อเรื่องโลกหลังความตายอย่างเข้มข้น พวกเขาเชื่อว่าการที่ศพถูกจัดการไปตามพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์ จะทำให้วิญญาณได้ไปอยู่ในภพภูมิที่ดีและไปเกิดในที่ที่เหมาะสมในโลกหน้านั่นเองความจริงแล้วเรื่องราวจากแคมป์คนงานอียิปต์ยังมีรายละเอียดอีกมากมาย หลักฐานหลายชิ้นยังระบุถึงวิธีทำขนมปังทรงกรวยและสูตรอาหารอีกหลายประเภท ยังกล่าวถึงลักษณะของครัวในแคมป์คนงาน กิจกรรมการทำอาหารที่ระดมแม่ครัวมาหลายสิบชีวิต หากให้จินตนาการก็คงเป็นบรรยากาศห้องครัวที่คึกคัก แม่ครัวผัดข้าวกันไป แรงงานก็ตอกตะปูไป ผู้คุมก็คอยตรวจตราว่ามีการบาดเจ็บหรือล้มป่วยไปบ้าง ต้องคอยหาแรงงานใหม่มาเติมเต็มทดแทนกันจนกว่าพีระมิดจะเสร็จสมบูรณ์ น่าเสียดายที่ตำราเรียนไม่ค่อยบอกเล่าเรื่องราวเหล่านี้ให้เรารู้มากนัก ทั้งที่ในความเป็นจริง พีระมิดหรือสิ่งก่อสร้างแต่ละแห่งนั้นยิ่งใหญ่อลังการได้ด้วยหยาดเหงื่อแรงงานของคนยากจนหลายพันชีวิตทีเดียวเครดิตรูปภาพ- รูปภาพหน้าปก โดย Library of Congress : UNSPLASH- ภาพประกอบที่ 1 โดย Gaurav D Lathiya : UNSPLASH- ภาพประกอบที่ 2 โดย Dario Morandotti : UNSPLASH- ภาพประกอบที่ 3 โดย Couleur : PIXABAY- ภาพประกอบที่ 4 โดย Les Anderson : UNSPLASH- ภาพประกอบที่ 5 โดย Samer Khodeir : UNSPLASHข้อมูลประกอบบทความบางส่วนจาก- หนังสือเรื่อง Forgotten People and Places: New Perspectives on the Social Context of Ancient Stone Quarrying in Egypt - Bloxam