ประวัติศาสตร์ซำ้รอย.... เป็นวาทะเมธีโบราณท่านกล่าวไว้ในทางที่เป็นสิ่งเตือนใจ... เตือนใจให้เราอย่าได้ทำผิดพลาดเหมือนเช่นในอดีต และเอาความผิดพลาดนั้นมาเป็นบทเรียนสอนใจเรา ประวัติศาสตร์บางอย่างเป็นสิ่งที่น่าภูมิใจในความเป็นตัวตน(อัตลักษณ์) ให้หวนนึกย้อนไปแล้วระลึกว่ายังมีสิ่งที่ดีงาม ความสำเร็จ และเหลือไว้เป็นอนุสรณ์ให้คนรุ่นหลังได้เก็บไว้ศึกษา รู้เรื่องราวความเป็นมาย้อนไปในอดีต ซึ่งในปัจจุบันแทบไม่เหลือร่องรอยให้เห็น และในอนาคตก็มีแต่เสื่อมสลายไปตามกาลเวลา.... หออัตลักษณ์เมืองน่าน เป็นสถานที่แสดงประวัติศาสตร์ของเมืองน่านได้เป็นอย่างดี มีการแสดงประวัติความเป็นมาตั้งแต่แรกเริ่ม ครั้งสมัยโบราณราวพุทธศตวรรษที่ 18 มีผู้คนอาศัยและร่องรอยความเป็นมา พบเครื่องมือที่ใช้ดำรงชีพสมัยยุคหิน เมื่อ 35,000 ปี แถบอำเภอเวียงสา และพบกลองมโหระทึก ซึ่งอยู่ในอำเภอบ่อเกลือ... เมื่อเดินเข้าไปในหออัตลักษณ์เมืองน่าน ในวันหยุด ที่ผู้เขียนไป พบว่าไม่มีนักท่องเที่ยวเข้าไปดูเลย การเข้าชมสนนราคาค่าผ่านประตูหากเป็นคนเมืองน่านก็ 10 บาท คนต่างจังหวัดคนละ 30 บาท และต่างชาติ 50 บาท เมื่อเข้าผ่านประตูห้องแรกเข้าไป ก็จะมีพนักงานมาชี้แจงให้ทราบว่า ห้องแรกเป็น ห้องแสดงประวัติอันเป็นที่แสดงความเป็นมาเป็นวีดีทัศน์ บอกเล่าเรื่องราวอยู่หลายห้องไล่เรียงกันไป...ตั้งแต่เมืองน่านชื่อว่า วรนคร มีถิ่นฐานเริ่มต้นมาทางอำเภอปัว พญาภูคาซึ่งเป็นต้นราชวงศ์ภูคา ..... ห้องแรกที่เข้าไปจะมีที่นั่งสำหรับชมวิดีทัศน์ ประมาณ 50 ที่นั่ง เหมาะสำหรับหมู่คณะที่มาทัศนาจร หรือมาศึกษาดูงาน ห้องฉายนี้มีจอขนาดใหญ่ ขนาดมินิเธียเตอร์ย่อม ๆ ระบบเสียงค่อนข้างสมบูรณ์แบบ วีดีทัศน์ที่ฉายจะมีความยาวประมาณ 5 นาที ทำให้เรื่องราวกระชับ ไม่น่าเบื่อ เพราะปัจจุบันนี้คนไม่ค่อยอยากฟังอะไรที่เป็นวิชาการนาน ๆ ....เมื่อจบวีดีทัศน์ห้องใหญ่แล้ว ผ่านเข้าไปสู่ห้องประวัติศาตร์ เล่าเรื่องเมืองน่านที่ถูกเป็นเมืองขึ้นของพม่า ล้านนา และกรุงรัตนโกสินทร์ พร้อมทั้งประวัติศาตร์ที่เคยถูกรุกรานจากบ้านใกล้เรือนเคียง...อันเป็นสาเหตุให้เมืองน่าน ไม่มีหลักฐานความเจริญรุ่งเรืองมากนัก เพราะอยู่ในสงครามป้องกันตัวเองตลอดเวลา รวมทั้งการต้องอยู่ในการปกครองของแคว้นต่าง ๆ ด้วย... ถัดมาห้องที่ 3 เป็นเรื่องราวประวัติศาสตร์ของจังหวัดใกล้เคียง ไม่ว่าจะเป็น เชียงราย แพร่ และพะเยา รวมทั้งโบราณสถานที่สำคัญในจังหวัด และบอกความเกี่ยวเนื่องกับ ความเป็นมาของจังหวัดน่าน เพื่อให้เห็นถึงวัฒนธรรมประเพณีที่ใกล้เคียงกัน เรื่องราวที่นำมาเล่าก็จะมีสถานที่ที่มีความเกี่ยวข้องกับเมืองน่าน แถบอำเภอปัว ไม่ว่าจะเป็น พระธาตุเบ็งสกัด และสถานที่ต่าง ๆ ใกล้เคียง อำเภอปัว ห้องที่ 4 ซึ่งอยู่โถงตรงกลาง ก็จะมีนิทรรศการของชนเผ่าต่าง ๆ รวมทั้งความเป็นมา ลักษณะการแต่งกาย ภาษาพูด และถิ่นที่อยู่ ซึ่งส่วนใหญ่ก็อยู่บนเขาซึ่งเป็นภูมิประเทศส่วนใหญ่ของจังหวัดน่าน....และมีเครื่องคอมพิวเตอร์สำหรับถ่ายรูปโดยให้ผู้ชมไปยืนในจุดที่กำหนดซึ่งจะมีกล้องมอนิเตอร์อยู่และเอารูปชุดชาวเขาเลื่อนให้ตรงกันเหมือนสวมใส่เสื้อผ้าพื้นเมืองแล้วก็ถ่ายรูป และสามารถดาวน์โหลดมาดูได้ด้วย.... ห้องที่ 5 จะเป็นห้องประวัติของ เจ้าฟ้าอัตถวรปัญโญผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 57 สมัยรัตนโกสินทร์ ซึ่งมีคุณูปการแก่เมืองน่านด้านบูรณะโบราณสถาน โดยเฉพาะวัดพระธาตุแช่แห้ง และมีพระพุทธรูปพระวิมุตติสุขประดิษฐานอยู่ด้านหลัง... พร้อมทั้งมีข้อมูลของจังหวัดน่านสัญลักษณ์ประจำจังหวัด ดอกไม้ประจำจังหวัด และข้อมูลอื่น ๆ ในจังหวัดรวม15 อำเภอ ห้องที่ 6 เป็นห้องแสดงลายผ้าพื้นเมืองของจังหวัดน่านซึ่งเป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยวทั่วไปที่แวะเวียนมา.... ห้องที่ 7 เป็นห้องที่บอกแหล่งข้อมูลภายในจังหวัดผ่านระบบดิจิทัล แสดงสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญในจังหวัดไว้ในจุดเดียว ห้องสุดท้ายเป็นห้องแสดงโครงการในพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่๙ และพระบรมวงศานุวงศ์ที่มีต่อจังหวัดน่านนับร้อยโครงการ ที่พระองค์ทรงมีพระเมตตาแก่จังหวัดน่าน.... จากการเข้าชมแบบ private ของผู้เขียนในวันหยุดสุดสัปดาห์พบว่า ยังมีเรื่องราวมากมายที่น่าสนใจเกี่ยวกับเมืองน่าน ที่คุ้มค่ากับที่ได้ตั้งใจมาเป็นอย่างยิ่ง... รากเหง้าของประวัติศาสตร์ ในทุกที่มีที่มีแตกต่างกัน ตามบริบทที่ต่างไป ซึ่งประวัติศาสตร์ของเมืองน่านก็ได้ผ่านกาลเวลา และมีเรื่องราวที่น่าสนใจให้ศึกษามากมาย ไม่ว่าจะเป็นโบราณสถาน วัดวาอาราม อุทยานสถานที่ท่องเที่ยวต่าง ๆ และประวัติแห่งกาลเวลาที่นำพาเมืองน่าน มาเป็นเมืองที่มีความสำคัญในประวัติศาสตร์ชาติไทยอีกจังหวัดหนึ่ง .. ........ หมายเหตุ หออัตลักษณ์นครน่าน เปิดทุกวัน ตั้งแต่เวลา 09.00-16.00 น.ทุกวัน หยุดวันพุธและวันนักขัตฤกษ์... โทร.. 054710329 ครับ