อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน นับเป็นอำเภอเล็ก ๆ อำเภอหนึ่งในจังหวัดลำพูน ที่หลายๆท่านอาจจะไม่ค่อยได้รู้จักมักคุ้นมากนัก เพราะถือเป็นเมืองที่สงบไม่วุ่นวาย เงียบ ๆ เรียบ ๆ แต่ถ้าได้ไปเยือนสักครั้งแล้วสบายใจอย่างบอกไม่ถูก ด้วยเสน่ห์ที่เรียบ ๆ ของเมือง และผู้คนที่มีสไตล์ชีวิตสบาย ๆ ไม่หรูเลิศ เป็นอยู่แบบพอเพียงมาเนิ่นนาน ดังที่พิพิธภันฑ์ชุมชน หอศิลป์ ๑๐๐ ปี บ้านโฮ่ง ได้รวบรวมไว้นำเสนอให้ผู้มาเยี่ยมเยือนได้ชมกัน ได้มีโอกาสไปทำธุระในศูนย์ราชการ อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูนเมื่ออาทิตย์ก่อน พอเสร็จธุระก็ขับรถจะกลับบ้าน ระหว่างทางผ่านเหลือบไปเห็นอาคารไม้สองชั้นเก่าแก่อาคารหนึ่ง ตั้งอยู่ตรงกลางระหว่างสำนักงานที่ดิน อ.บ้านโฮ่งและสำนักงานเกษตรอำเภอ จึงเกิดความสนใจเพราะด้วยเป็นคนชอบบ้าน อาคารโบราณเก่าแก่เป็นทุนเดิมอยู่แล้ว ประกอบกับเจ้าลูกชายคนโตเป็นคนชอบประวัติศาสตร์ชอบเที่ยวพิพิธภันฑ์อีก เลยต้องหาที่จอดรถแล้วเดินเข้าไปถามเจ้าหน้าที่ ซึ่งตอนนี้เหลือพี่ผู้ชายคนหนึ่งว่า เข้าไปเยี่ยมชมได้ไหมคะ ? เมื่อเจ้าหน้าที่ได้ยินว่าพวกเราสนใจ พี่เค้าเลยยิ้มกว้างบอกว่า ที่นี่คือหอศิลป์ ๑๐๐ปีบ้านโฮ่ง เข้ามาชมฟรีได้ อยากให้มีคนมาชมเยอะ ๆ เพราะไม่ค่อยมีใครรู้จัก แล้วพี่เค้าก็พาไปชมจนทั่วเลยทีเดียว ขึ้นไปชั้นบน พี่เจ้าหน้าที่พาไปห้องแรก คือห้องของพ่อ ร.๙ ห้องนี้ได้เล่าตำนานสมัยที่พ่อหลวงรัชกาลที่ ๙ และพระราชินีเสด็จประพาสภาคเหนือเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๑ โห...เจ้าลูกชายคนโตบอกว่า "แม่ครับ ปี๒๕๐๑ ยายอายุได้หนึ่งขวบอยู่เลย" และเมื่อเราได้ตั้งใจอ่านความเป็นมา บรรยากาศตอนที่พระองค์เสด็จมาถึงอำเภอบ้านโฮ่ง โดยมีเหล่าพสกนิการมารอที่จะชมบารมีของทั้งสองพระองค์อย่างล้นหลาม รู้สึกปลื้มปริ่มน้ำตาคลอ คิดถึงพ่อท่านขึ้นมาทันใด และอิจฉาชาวบ้านโฮ่งผู้มีบุญในยุคนั้นเหลือเกินที่มีโอกาสเช่นนี้ มีความรู้สึกเหมือนเราจะได้เข้าไปอยู่ในเหตุการณ์ในวันนั้นจริงๆ จากห้องของพ่อ พี่เจ้าหน้าที่พาไปชมห้องนายอำเภอบ้านโฮ่งในอดีต ห้องนี้มีการจัดให้เสมือนห้องทำงานของนายอำเภอ ของทุกอย่างวางอย่างเป็นระเบียบ เสมือนมีท่านนายอำเภอทำงานอยู่ในห้องนี้จริง ๆ จนพวกเราแอบมีเกรงนิด ๆ มีเครื่องพิมพ์ดีดโบราณถ้าเปรียบตอนนี้ก็คงเป็นคอมพิวเตอร์ในปัจจุบัน มีเอกสาร แฟ้มงาน บนโต๊ะมีหมวกท่านวางอยู่ มีโล่ห์เกียรติคุณ ทำเนียบผู้ใหญ่บ้าน กำนันสมัยหลายสิบปีก่อนแสดงไว้ และที่นี่เองเราจึงได้เห็นหน้าพ่อกำนันคนที่ตั้งชื่อให้เราตอนที่พ่อไปแจ้งเกิดซึ่งสมัยก่อนเวลามีเด็กคลอด หัวหน้าครอบครัวจะต้องไปแจ้งเกิดที่ตำบลก่อน และพ่อกำนันก็จะดำเนินการขั้นตอนต่อไปให้ เพราะสมัยก่อนการเดินทางในอำเภอบ้านโฮ่งไม่สะดวกเท่าที่ควร ขอบอกว่าจุดนี้เราตื่นเต้นมาก ไม่คิดฝันว่าจะเห็นหน้าพ่อกำนันคนนี้ที่นี่ นอกจากนี้ ห้องนี้ยังมีตู้เสื่อผ้าของท่านนายอำเภอเพื่อที่จะได้เปลี่ยนชุดระหว่างที่ท่านปฏิบัติงาน ตามอีเว้นท์ในแต่ละวัน เราคิดว่าอย่างนั้นนะ มีแอบส่องดูชุดท่านในตู้ด้วย คืออยากเห็นชุดนายอำเภอสมัยก่อน ดู ๆ ห้องนี้ก็คือ Old Classic Office ของท่านนายอำเภอสมัยหลายสิบปีที่ผ่านมานั่นเอง จากห้องนายอำเภอ พี่เจ้าหน้าที่ พาพวกเราเดินไปที่ห้องทำงานของเจ้าหน้าที่สมัยก่อน ที่อยู่ถัดไป ที่นี่ก็จะเหมือนห้องทำงานในอดีต ท่านลองคิดถึงละครพีเรียดย้อนหลังสมัยเก่า ที่จอทีวีเป็นสีน้ำตาล ประมาณนั้นแหละค่ะ ได้บรรยากาศจริง ๆ มีโต๊ะทำงานฝ่ายต่างๆ มีเครื่องพิมดีดโบราณเก๋ๆอุปกรณ์ทำบัตรประชาชนสมัยก่อน เราจำได้เพราะเคยเห็นฉากแบบนี้ในบัตรประชาชนของแม่อุ้ย หรือยายของเรา นอกจากนี้ ก็จะมีห้องเรียนห้องอบรมสมัยอดีตที่ใช้โต๊ะอบรมแบบเก่าแก่ ที่นักเรียนรุ่นเก่าๆเคยได้นั่งกัน มีกระดานชอล์ก หยั่งกับห้องเรียนจริงๆ ไม่เชื่อเชิญท่านลองมานั่งดูค่ะนอกจากนี้ยังมีการนำเสนอวิถีชีวิตของชาวบ้านโฮ่ง ตามสถานที่ หมู่บ้าน ตำบลต่างๆ ที่มีประเพณีและวันำเสนอฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ สถานที่ท่องเที่ยวสำคัญของอำเภอบ้านโฮ่งและที่เราสนใจเป็นพิเศษที่น่าไปคือ ดอยป่าแป๋ จุดเชคอินที่สวยที่สุดในบ้านโฮ่ง เอาไว้ถ้าไปมาแล้วจะมาเล่าให้ฟังค่ะ นอกจากนี้ยังมีแหล่งทรัพยากรแร่ที่สำคัญของบ้านโฮ่ง เช่น แร่แคลไซต์ และการนำเสนอการขุดพบเตาถลุงแร่สมัยสองร้อยปีก่อน และในชั้นล่างสุดก็จะมีการนำเสนอของดีแต่ละตำบลเช่น อาหาร การทอผ้า สมุนไพร การจักสาน ของใช้โบราณ และอื่น ๆ อีกมากมายให้เราได้ชมได้ศึกษา น่าสนใจทั้งนั้นค่ะ อำเภอบ้านโฮ่งถึงแม่จะเป็นอำเภอเล็ก ๆ อำเภอหนึ่งในจังหวัดพูน เเต่มีเชื่อว่าเป็นเมืองคลาสสิคเมืองหนึ่ง มีวัฒนธรรมประเพณีที่ชวนหลงไหลในความเรียบง่ายความเป็นธรรมชาติ ความสงบ ที่หายากในปัจจุบัน เมื่อมาเยี่ยมเยือนแล้วจะสบายใจจนไม่อยากกลับเลยทีเดียว ก่อนกลับ พี่เจ้าหน้าที่ฝากเชิญชวนให้ไปเยี่ยมชมกันเยอะ ๆ เพราะคนสมัยใหม่ กับคำว่าพิพิธภันฑ์ จะรู้จักกันน้อยมาก ซึ่งเรายินดีที่จะช่วยประชาสัมพันธ์แหล่งเรียนรู้ทรงคุณค่าแห่งนี้ ไปแอ่วบ้านโฮ่ง ไปแอ่วชมหอศิลป์๑๐๐ปี๋ กั๋นนัก ๆ เน้อเจ้า