เชียงราย เมืองแห่งการท่องเที่ยวทางศิลปะ จังหวัดเชียงรายถือเป็นอีกหนึ่งจังหวัดของภาคเหนือที่ได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศเป็นจำนวนมาก ถือเป็น 1 ใน 55 จังหวัดที่จัดอยู่ในอยู่ในกลุ่มเมืองรอง จากการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ซึ่งนอกเหนือจากสภาพอากาศ วิถีชีวิต ตลอดจนความงดงามทางธรรมชาติที่ยังคงความอุดมสมบูรณ์ได้อยู่เสมอนับตั้งแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบัน จังหวัดเชียงรายถือเป็นเมืองแห่งวิถีอารยธรรมที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวตามแบบฉบับล้านนา นอกจากนี้จังหวัดยังมีความเพียบพร้อมไปด้วยทรัพยากรต่าง ๆ ที่เอื้ออำนวยสำหรับต่อยอดไปสู่การสร้างเชียงรายให้กลายเป็นเมืองแห่งการท่องเที่ยวทางศิลปะอีกแขนงหนึ่ง ความเป็นศิลปะทางด้านทรัพยากรบุคคล จังหวัดเชียงรายเป็นจังหวัดที่มีศิลปินผู้สร้างงานศิลปะอยู่หลากหลายสาขาและมีจำนวนมากที่สุดในประเทศไทย โดยมีศิลปินแห่งชาติถึง 3 คน คือนายถวัลย์ ดัชนี ศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ (จิตกรรม) พุทธศักราช 2544 นายเฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์ ศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ (จิตกรรม) พุทธศักราช 2554 และนางบัวเรียว รัตนมณีภรณ์ ศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้าน-ช่างฟ้อน) พุทธศักราช 2544 นอกจากนี้ยังมี ท่าน ว. วชิรเมธี พระภิกษุนักคิดสร้างสรรค์และพัฒนา รวมถึงศิลปินร่วมสมัยหลากหลายสาขา อาทิ สาขาสถาปัตยกรรม สาขาทัศนศิลป์ สาขาเรขศิลป์ สาขาการออกแบบ สาขาดนตรีและการแสดง ซึ่งบุลคลทั้งหมดนี้มีการรวมตัวกันอย่างเหนียวแน่นเป็นองค์กรเครือข่ายที่มีทั้งกำลังคนและพลังความคิดสร้างสรรค์ร่วมมือกันจัดกิจกรรมทางศิลปะในจังหวัดเชียงรายอย่างสม่ำเสมอ ซึ่งได้รับผลตอบรับที่ดีจากคนในพื้นที่และนักท่องเที่ยวอย่างสม่ำเสมอ นอกจากนี้ยังมีพื้นที่ให้ศิลปินได้รังสรรค์ออกแบบสถาปัตยกรรมของตนเองโดยแต่ละที่จะแสดงถึงอัตลักษณ์ของตัวศิลปินเพื่อต่อยอดและพัฒนาให้สิ่งเหล่านี้กลายเป็นศูนย์รวมสำหรับกิจกรรมทางด้านศิลปะ ในรูปแบบแหล่งท่องเที่ยวด้านศิลปวัฒนธรรม ซึ่งจะมีการจัดนิทรรศการ การจำหน่ายผลงานศิลปะ การสาธิตการสร้างผลงานศิลปะ ดนตรีและการแสดง การอบรมศิลปะแก่เด็ก เยาวชนและผู้สนใจทั่วไปทั้งชาวไทยและชาวต่างประเทศ พร้อมทั้งการสร้างเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงศิลปะในจังหวัดเชียงราย โดยมีการประชาสัมพันธ์ เช่น การทำแผนที่ ป้ายบอกเส้นทางเพิ่มการประชาสัมพันธ์และโฆษณาเส้นทางบ้านศิลปินตามสื่อออนไลน์และสื่อสิ่งพิมพ์ต่าง ๆ ซึ่งความร่วมมือของทุกภาคส่วนและการดำเนินกิจกรรมทั้งหมดที่กล่าวมานี้ทำให้จังหวัดเชียงรายถือได้ว่าเป็นเมืองแห่งศิลปะอย่างแท้จริง นอกเหนือไปจากทรัพยากรบุคคลและกิจกรรมต่าง ๆ แล้ว จังหวัดเชียงรายยังมีสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญเชิงศิลปะอีกมากมาย โดยกระจายตัวอยู่ในทุกพื้นที่ของจังหวัด ซึ่งสามารถบ่งบอกได้ถึงอัตลักษณ์และความนิยมทางศิลปะของผู้คนในเมืองแห่งนี้ สถานที่ท่องเที่ยวเชิงศิลปะที่สำคัญของจังหวัดเชียงราย วัดร่องขุ่น ถือเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงระดับโลก ออกแบบสร้างโดย อ.เฉลิมชัย โฆษิตพิพัฒน์ ศิลปินแห่งชาติ ได้รับแรงบันดาลใจในการสร้างวัดมาจาก ชาติ ศาสนาและพระมหากษัตริย์ ผนวกเข้ากับจินตนาการทางศิลปะของผู้ออกแบบ โดยภายในวัดแห่งนี้มีจุดชมความสวยงามทางศิลปะที่สำคัญคือพระอุโบสถที่ตกแต่งด้วยสีขาวล้วน อีกทั้งยังสอดแทรกข้อคิดคติสอนใจต่าง ๆ แฝงเอาไว้ผ่านความสวยงามของสถาปัตยกรรม พิพิธภัณฑ์บ้านดำ อีกหนึ่งสถานที่ท่องเที่ยวทางศิลปะที่สร้างขึ้นโดย อ.ถวัลย์ ดัชนี ศิลปินแห่งชาติ เป็นแหล่งรวบรวมผลงานทางด้านศิลปะเอาไว้มากมาย ทั้งในด้านจิตกรรมและปฏิมากรรม โดยบ้านดำมีจะลักษณะพิเศษคือเป็นกลุ่มบ้านทั้งหมด 36 หลัง ที่มีการออกแบบทางศิลปะแบบล้านนา โดยทุกหลังจะทาด้วยสีดำตามชื่อที่ใช้เรียก ซึ่งบ้านเหล่านี้ไม่ใช่บ้านสำหรับการอยู่อาศัยแต่เป็นสถานที่เก็บสิ่งของและรวบรวมผลงานทางศิลปะ ภายในบ้านแต่ละหลังประดับด้วยรูปปั้นไม้แกะสลัก นอกงานแกะสลักไม้แล้วยังมีการตกแต่งด้วยเขาและกระดูกสัตว์จัดวางเอาไว้อย่างสวยงามอีกด้วย ปัจจุบันถึงแม้ อ.ถวัลย์ ดัชนี จะถึงแก่อนิจกรรมไปแล้ว แต่บ้านดำยังเปิดให้นักท่องเที่ยวที่สนใจในงานศิลปะสามารถเช้าชมได้เช่นเดิม ขัวศิลปะ อีกหนึ่งสถานที่ท่องเที่ยวในจังหวัดเชียงราย ที่สร้างขึ้นและบริหารงานโดยกลุ่มศิลปินเชียงราย มีไว้สำหรับจัดแสดงงานศิลปะ ซึ่งเปิดให้คนนอกเข้าชมได้ ปัจจุบันขัวศิลปะกลายเป็นศูนย์รวมของศิลปินทุกภูมิภาค มีกิจกรรมทางศิลปะมากมายอีกทั้งยังเป็นแหล่งเรียนรู้ให้กับนักเรียนนักศึกษาทั้งในจังหวัดเชียงรายและใกล้เคียงนอกจากนี้ภายในยังมีการจำหน่ายผลงานที่จัดแสดงให้แก่ผู้ที่สนใจ เพื่อเป็นการสร้างรายได้ให้กับเหล่าศิลปินในจังหวัดเชียงรายอีกหนึ่งช่องทาง ไร่เชิญตะวัน ก่อตั้งโดย พระมหาวุฒิชัย วชิรเมธี (ว.วชิรเมธี) สถานที่แห่งนี้ไม่ได้เป็นเพียงศูนย์วิปัสสนาเท่านั้น ยังมีจุดสำหรับเข้าชมงานศิลปะที่จัดแสดงอยู่ภายในอีกด้วย โดยมีชื่อเรียกว่าหอศิลป์ ว.วชิรเมธี ซึ่งจะจัดแสดงผลงานทางศิลปะหลากหลายชนิดจากทั่วประเทศเพื่อเปิดให้ประชาชนและเยาวชนรุ่นใหม่ได้มีโอกาสได้เข้าชมและศึกษางานศิลปะจากศิลปินที่มีชื่อเสียงของประเทศไทย ที่มากไปกว่านั้นศิลปินรุ่นหลังที่เริ่มได้รับแรงบันดาลใจตามแบบอย่างที่ดีจากศิลปินแห่งชาติทั้งสองท่านนั้น ก็เริ่มที่จะสร้างหอศิลป์เพื่อจัดแสดงและเก็บรวบรวมงานศิลปะแขนงต่าง ๆ ของตนเองพร้อมเปิดต้อนรับผู้ที่สนใจและชื่นชอบในงานศิลปะได้เข้าชม ทำให้จังหวัดเชียงรายมีหอศิลป์สำหรับจัดแสดงผลงานศิลปะรวมกันแล้วไม่ต่ำกว่า 30 แห่งทั้งจังหวัด อาทิเช่น พิพิธภัณฑ์อูบคำโดย จุลศักดิ์ สุริยะไชย , หอศิลป์ไตยวนโดย ฉลอง พินิจสุวรรณ, หอศิลป์เชียงรายไออุ่นโดย ชัยวิชิต สิทธิวงค์, สวนศิลป์สายหมอกโดย กิตติศักดิ์ บุตรดีวงษ์, บ้านศิลปะทนงศักดิ์โดย ทนงค์ศักดิ์ ปากหวาน, หอศิลป์ฮอมแฮงฮักโดย ธีรยุทธและอรพิน สืบทิม เป็นต้น โดยทั้งหมดนี้มีการรวบรวมข้อมูลในรูปแบบ "แผนที่บ้านศิลปินเชียงราย" เพื่อเผยแพร่ให้กับประชาชนในพื้นที่ตลอดจนนักท่องเที่ยวที่มีความสนใจในงานศิลปะได้เดินทางเข้าไปเยี่ยมชม จากทั้งหมดที่กล่าวมานี้ เชียงรายจึงถือว่าเป็นอีกหนึ่งจังหวัดที่นอกเหนือจากการมีสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สวยงามและอุดมสมบูรณ์ มีประเพณีวัฒนธรรมที่ที่สืบทอดมาจากประวัติศาสตร์อันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวแล้ว ยังถือว่ามีความเพียบพร้อมทางด้านทรัพยากรและมีศักยภาพมากเพียงพอสำหรับการก้าวไปสู่เมืองแห่งการท่องเที่ยวทางศิลปะ ที่ต่อไปในอนาคตข้างหน้าที่แห่งนี้จะกลายจุดหมายปลายทางยอดนิยมของเหล่าผู้ที่รักและหลงไหลในงานศิลปะทั้งชาวไทยและต่างประเทศให้เดินมาเยือนจังหวัดเชียงรายอย่างแน่นอน เครดิตภาพจาก : ภาพหน้าปก , ภาพที่1, ภาพที่2โดยผู้เขียน, ภาพที่3โดยผู้เขียน, ภาพที่4, ภาพที่5, ภาพที่6, ภาพที่7, ภาพที่8 โดยผู้เขียน, ภาพที่9