ใครที่ติดใจอาหารพื้นเมืองภาคเหนือ จะต้องไม่พลาดการรับประทานไส้อั่ว ยิ่งได้ทานกับข้าวเหนียวร้อน ๆ ยิ่งอร่อยลงลงตัวสุด ๆ แต่หลายคนก็อาจส่ายหน้าหากพูดถึงไส้อั่ว เนื่องจากไส้อั่วส่วนใหญ่จะมีมันเข้าไปผสมค่อนข้างมากเนื่องจากมีส่วนผสมของหมูบด เมื่อนำไปย่างไฟยิ่งเพิ่มความมันเยิ้มให้กับไส้อั่วเข้าไปอีก จึงไม่เหมาะเป็นอาหารลดน้ำหนักเท่าไหร่ แต่กระนั้นก็มีไส้อั่วที่ปราศจากมัน หรือมันน้อยที่สุด ซึ่งก็คือ "ไส้อั่วสมุนไพร" ซึ่งผู้เขียนเคยรับประทานไส้อั่วสมุนไพรสูตรของป้าแอ๊ด หรือ "ไส้อั่วสมุนไพรสิบสองปันนา" จังหวัดเชียงราย ที่เนื้อแน่น มันน้อยมาก ซึ่งทางร้านก็มิได้หวงสูตรแต่อย่างใด พร้อมแจกสูตรให้ลองนำกลับไปทำที่บ้านได้ง่าย ๆ ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ขึ้นอยู่กับฝีมือของแต่ละคนแล้วว่าจะมีจังหวะหนักเบาแตกต่างกันอย่างไร ภาพถ่ายโดยผู้เขียน ส่วนผสมที่สำคัญของไส้อั่วสมุนไพร ไส้หมูล้างสะอาด ประมาณ 100 กรัม เนื้อหมูบด (มีมันติดนิด ๆ) ประมาณ 2 กิโลกรัม พริกขี้หนูสด ประมาณ 50 กรัม ตะไคร้หั่นฝอย ประมาณ 250 กรัม กระเทียมหั่นฝอย ประมาณ 150 กรัม ใบมะกรูดหั่นฝอย ประมาณ 60 กรัม พริกแกง ประมาณ 3 ช้อนโต๊ะ เกลือ ประมาณ ครึ่งช้อนโต๊ะ น้ำตาล ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะครึ่ง ซีอิ้วขาว ประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ ภาพถ่ายโดยผู้เขียน วิธีทำไส้อั่วสมุนไพร 1. นำเนื้อหมูติดมันเล็กน้อยมาบดละเอียด 2. นำส่วนผสมไปปั่นหรือโขลกรวมกันให้ละเอียด 3. หลังจากนั้นให้นำไปคลุกเคล้ากับเนื้อหมูบดให้ทั่ว แล้วพักไว้ให้เข้าเนื้อ 4. นำไส้หมูล้างไปล้างให้สะอาด 5. นำหมูบดที่หมักได้ที่แล้วยัดลงไปในไส้ โดยต้องค่อย ๆ ยัดไปเรื่อย ไม่ให้ไส้แตก และทำไปเรื่อยเป็นขด ๆ ไม่แน่นหรือหลวมเกินไป 6. นำไส้อั่วที่ยัดไส้เรียบร้อยแล้วไปนึ่ง ประมาณ 20 นาที โดยใช้ไม้จิ้มให้เป็นรูเล็ก ๆ เพื่อให้ไส้มีการระบายน้ำในไส้อั่วออกมา และเพื่อป้องกันไม่ให้ไส้แตกทะลัก 7. หลังจากนั้นนำไปย่างบนเตาถ่านหรือ อบในเตาอบ ย่างโดยใช้ไฟอ่อน 8. ย่างจนสีของไส้อั่วเหลืองทองน่ารับประทานแล้วลองชิม ถ้าสุกแล้วให้ยกลงจากเตา เป็นอันเสร็จสิ้นขั้นตอนของการทำไส้อั่วสมุนไพร ภาพถ่ายโดยผู้เขียน จะเห็นได้ว่าวิธีการทำไส้อั่วนั้นไม่ยาก สิ่งสำคัญอยู่ที่การบรรจงยัดไส้เพื่อไม่ให้ไส้แตกหรือเละ และการย่างด้วยไฟอ่อน ๆ ย่างไปเรื่อย ๆ โดยเฉพาะถ้าย่างบนเตาถ่าน จะยิ่งทำให้ไส้อั่วค่อย ๆ ส่งกลิ่นหอมของสมุนไพรอันประกอบด้วยเครื่องแกงต่าง ๆ ที่บรรจุอยู่ภายในไส้ ชวนเย้ายวนให้อยากลิ้มลองเป็นเท่าทวี ภาพถ่ายโดยผู้เขียน หรือหากสนใจอยากลิ้มลองไส้อั่วสมุนไพรเนื้อแน่นรสต้นตำรับ ก็ลองติดต่อไปได้ที่ไส้อั่วสมุนไพรสิบสองปันนา ของป้าแอ็ด อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย หมายเลขโทรศัพท์ 081 9370991 เรื่องและภาพหน้าปกโดยผู้เขียน