บ้านดำ หรือ พิพิธภัณฑ์บ้านดำ ตั้งอยู่ที่ ต.นางแล อ.เมือง จ.เชียงราย เป็นบ้านที่จัดแสดงผลงานของ อ.ถวัลย์ ดัชนี ศิลปินแห่งชาติ ที่มีฝีมือทางด้าน จิตรกรรม ปฏิมากรรม ท่านได้สร้างงานด้านศิลปะไว้มากมาย ทั้งทางด้านภาพเขียนและด้านปฏิมากรรมหลายชิ้น ลักษณะของบ้านดำจะเป็นบ้านที่สร้างขึ้นเป็นแนวศิลปะแบบล้านนา บ้านทุกหลังทาด้วยสีดำ ซึ่งเป็นที่มาของคำว่า “บ้านดำ” ในบ้านแต่ละหลังจะประดับด้วยไม้แกะสลักที่มีลวดลายงดงาม นอกจากไม้แกะสลักแล้วยังประดับด้วยเขาสัตว์ เช่น เขาควาย เขากวาง และยังมีกระดูกสัตว์ เช่น กระดูกช้าง เป็นต้น นอกจากไม้แกะสลักที่สวยงามแล้ว ยังมีอุปกรณ์การทำมาหากินของคนภาคเหนืออีกด้วย เช่น ข้อง ไซ ข้องเป็ด ฝาชี สุ่มตั้งปลา(ซุ่มจับปลา) กั๊ว (ถาดคนข้าวเหนียว) กระด้ง ที่เป็นเครื่องสานและเรือไม้ เป็นต้น เครื่องดนตรี เช่น กลอง ฆ้อง ตุ๊ข้าวหรือยุ้งฉางเก็บข้าว จัดแสดงด้วยพิพิธภัณฑ์บ้านดำ สถานที่ที่บุคคลทั่วไป นักเรียนนักศึกษา สามารถเข้าไปศึกษาผลงานของ อ.ถวัลย์ ดัชนี ศิลปินแห่งชาติ พร้อมทั้งศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่น ด้านการสร้างที่อยู่อาศัยแบบล้านนาและภูมิปัญญาในการสร้างอุปกรณ์หาอยู่หากินที่ปัจจุบันนี้แทบจะไม่มีให้เห็นแล้ว และควรค่าแก่การรักษาไว้ สถานที่จัดแสดงผลงานมีทั้งในตัวบ้านและบริเวณกลางแจ้ง ไม่กว้างเกินไป บรรยากาศร่มรื่นไปด้วยไม้นานาพันธุ์ เหมาะแก่การเรียนรู้และการพักผ่อนหย่อนใจยิ่งนักบ้านดำ เปิดให้เข้าชมเข้าทุกวัน ตั้งแต่เวลา 09.00-17.00 น. มีค่าเข้าชม 80 บาท ทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ เด็กอายุต่ำกว่า 12 ปี พระภิกษุสงฆ์ ผู้พิการ สตรีมีครรภ์ ผู้สูงอายุและนักเรียนนักศึกษา ไม่เสียค่าเข้าชม