ผืนผ้าหลากความรู้สึก หลากความสวยงาม ลวดลายบ่งบอกเอกลักษณ์ของพื้นที่ และพื้นถิ่น บทความนี้ผู้เขียนมีเรื่องราวเกี่ยวกับผืนผ้า เสน่ห์ของผ้าอีสานแต่ละรูปแบบให้ความรู้สึก และสามารถนำไปใช้อะไรได้บ้าง เหมาะที่จะใช้กับอะไรเป็นสำคัญ สำหรับคนที่มีความสนใจเกี่ยวกับผืนผ้า พลาดเรื่องนี้ไม่ได้อย่างแน่นอนครับ โดยผ้าที่ผมจะนำมาบอกเล่าในครั้งนี้มีอยู่ 5 ชนิดด้วยกันครับ คือ ผ้าขิด ผ้าขาวม้า ผ้าโสร่ง ผ้าเข็นลาย ผ้าคราม มาดูกันครับว่าผ้าแต่ละผืนมีเสน่ห์สวยงาม และใช้งานอย่างไร? ภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรี 1. ผ้าขิด เป็นผ้าที่มีเทคนิคพิเศษต้องอาศัยความชำนาญของช่าง จะมีการ "เก็บขิด" หรือ "เก็บดอก" ดังนั้นลายผ้าขิด จึงมีเสน่ห์นูนลอยออกมาบนผืนผ้า มีทั้งผ้าไหมลายขิดพื้นสีเดียว ผ้าขิดหลายสีผสม และผ้าขิดมีมีเชิง สำหรับผ้าขิดมีเชิงเหมาะกับการ “ตุ้ม” หรือห่มผ้าในการคลุมไหล่ หรือพันคอ จะช่วยสร้างความสวยงาม และมีสีสันมากยิ่งขึ้น ชาวอีสานมักใช้เทคนิคนี้ในการทำหัวซิ่น ผ้าห่อคัมภีร์ และผ้าเบี่ยงที่สวยงามบนร่างกาย ภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรี 2. ผ้าขาวม้า เป็นผ้าที่พบโดยทั่วไปในสังคมไทย ในสังคมอีสานผ้าขาวม้ามีหลายรูปแบบ และสีสันที่สวยงามตามการออกแบบของช่างทอ โดยปกติแล้วส่วนมากจะนำมาตัดเสื้อ หรือใช้เป็นผ้านุ่ง จะมีความสวยงามเข้ากับรูปร่างของผู้สวมใส่ให้ดูสวยงามตามรูปแบบของชาวบ้าน โดยชาวอีสานในอดีตมักใช้เป็นผ้าเช็ดตัว หรือมัดหัวเพื่อป้องกันเหงื่อจากหนังศีรษะไหลลงใส่ใบหน้า ภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรี 3. ผ้าโสร่ง มีความคล้ายคลึงกับผ้าขาวม้า แต่จะมีข้อแตกต่าง คือ มักจะมีลายใหญ่กว่าผ้าขาวม้าธรรมดา และผ้าโสร่งบางแบบจะมีการทำลายทางหัว และทางตีนของโสร่ง ถูกออกแบบมาเพื่อสวมใส่สำหรับผู้ชายชาวอีสานโดยเฉพาะ ปกติจะเป็นโสร่งไหม เพราะว่าใส่สบาย และมีความนุ่มของเนื้อผ้าเมื่อใส่แล้ว ภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรี 4. ผ้าทอสลับลาย เป็นผ้าทีมีเสน่ห์ในการสลับลายที่สอดเรียงกัน ทำให้ดูมีมิติ และสวยงามมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะรูปแบบของผืนบ้าน ที่มักจะมีเชิงเพื่อเพิ่มความสวยงาม ชาวอีสานจะเลือกใช้ผ้าแบบนี้ในการเบี่ยง คลุมไหล่ มีความสวยงามมากยิ่งขึ้นหากใส่เสื้อสีขาว หรือสีพื้น ภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรี 5. ผ้าคราม มีอยู่หลายรูปแบบโดยย้อมจากครามธรรมชาติ ชาวจังหวัดอุบลราชธานีนิยมใส่เสื้อย้อมคราม และผ้าครามในอดีต เพราะมีลวดลายที่สวยงาม หากเป็นการเก็บขิด ด้วยเส้นฝ้ายที่ใหญ่และหนาสามารถทำเป็นผ้าคลุมไหล และผ้าห่มได้ ไม่ค่อยนิยมนำผ้าครามฝ้ายที่เก็บขิดมาทำเป็นเสื้อผ้า ด้วยความหนา และค่อน ภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรี การเลือกใช้ผ้าให้สวยงามอาจมีข้อเสนอในหลายรูปแบบด้วยกัน สำหรับผู้เขียนขอถ่ายทอดมุมมองในบทความนี้ หวังว่าผู้อ่านน่าจะได้แนวคิดในการออกแบบเสื้อผ้า และสวมใส่ผ้าไหม ผ้าฝ้ายจากภาคอีสาน ทำให้สวยงามมากยิ่งขึ้นนะครับผม ภาพถ่ายหน้าปกโดย ภาณุพงศ์ ธงศรี