เมื่อพูดถึงภาษาท้องถิ่น นับวันเริ่มจะเลือนหายไป เพราะผู้คนส่วนใหญ่ หันไปพูดภาษากลางกันมากขึ้น อาจจะด้วยตามยุคตามสมัยที่เปลี่ยนไป แต่ตามชนบทและตามหมู่บ้านต่าง ๆ มักจะใช้ภาษาท้องถิ่นสื่อสารและพูดคุยกันอยู่เป็นประจำ วันนี้เราเลยจะพาทุกท่านไปรู้จักกับ “ภาษาพิมาย” ซึ่งเป็นภาษาท้องถิ่นของบ้านฉันเองค่ะ ภาษาพิมายเป็นภาษาท้องถิ่นของ อ.พิมาย จ.โคราช แตกต่างจากภาษาอีสาน คือ ภาษาพิมายจะผสมผสานระหว่างภาษากลาง ภาษาอีสาน และ ภาษาโคราช (เป็นภาษาท้องถิ่นของคนโคราช) แต่แตกต่างจากภาษาโคราช คือ จะพูดน้ำเสียงเหน่อ ใช้คำห้วน ๆ และจะมีบางคำที่มีใช้เฉพาะภาษาพิมายเท่านั้น เราจึงขอยกตัวอย่างคำที่เราใช้พูดในชีวิตประจำวันอยู่บ่อย ๆ โดยกับคนพิมายหรือคนโคราชด้วยกัน ดังนี้ค่ะ1.กิ๋นเข่าเป็นคำกริยา แปลเป็นภาษากลาง คือ กินข้าว ยกตัวอย่างประโยคคำพูด เช่น แก่กิ๋นเข่ารึยัง (หมายถึง เธอกินข้าวหรือยัง) ฉันกิ๋นเข่าแล่ว (หมายถึง ฉันกินข้าวแล้ว) ฉันยังไม่ได่กิ๋นเข่าจักนิดเลย (ฉันยังไม่ได้กินข้าวเลย) แก่จิไปกิ๋นเข่ากะไหน (หมายถึง เธอจะไปกินข้าวที่ไหน) เป็นต้น ภาพถ่ายโดย fauxels จาก Pexels2.ท่ะวายท่องเป็นคำกริยา หมายถึง มีอาการคลื่นไส้คล้ายจะอาเจียนออกมา ยกตัวอย่างประโยคคำพูด เช่น ฉันกินต๋ำส่มแล่วเชิงจิท่ะวายท่อง (หมายถึง ฉันกินส้มตำแล้วรู้สึกคลื่นไส้) เมื่อคื่นนี่ฉันท่ะวายท่องเมิ๊ดคืน (หมายถึง เมื่อคืนนี้ฉันคลื่นไส้ทั้งคืน) เป็นต้น https://canva.me/rh5jlzznE43.งึ่ด เป็นคำวิเศษณ์ หมายถึง แปลกใจ ประหลาดใจ ยกตัวอย่างประโยคคำพูด เช่น ฉันล่ะงึ่ดกะแก่หลาย (หมายถึง ฉันแปลกใจเธอมาก) เป๋นตางึ่ดแท่ะเนอะ (หมายถึง แปลกใจอย่างมาก เป็นคำพูดเชิญให้คล้อยตามด้วย) งึ่ดใจ๋หลาย (หมายถึง แปลกใจอย่างมาก เป็นคำพูดเชิงคำถาม) เป็นต้นภาพถ่ายโดย Andrea Piacquadio จาก Pexels4.ตะหลุ๊ก เป็นคำนาม หมายถึง หลุมบนพื้นถนน หรือพื้นทางเดิน ยกตัวอย่างประโยคคำพูด เช่น เมื่อวานนี่ฉันขับรถต๊กตะหลุ๊กอย่างใหญ่ (หมายถึง เมื่อวานนี้ฉันขับรถตกหลุมขนาดใหญ่) ตะหลุ๊กกะนี่เยอะเนอะ (หมายถึง หลุมที่นี่เยอะมาก) เป็นต้น ภาพถ่ายโดย Lisa Fotios จาก Pexels5.ตะของเป็นคำนาม หมายถึง เจ้าของ หรือบางครั้งใช้เป็นสรรพนาม เช่น เธอ คุณ ขณะมีการสนทนากัน ยกตัวอย่างประโยคคำพูด เช่น ตะของจิไป๋ไหน๋ (หมายถึง เธอจะไปไหน) ซื่อกระเป๋าตังค์มาให่ตะของเด่ะ (หมายถึง ซื้อกระเป๋าสตางค์มาให้เธอนะ) ตะของกิ๋นเข่ากะไอ (เธอกินข้าวกับอะไร) เป็นต้น ภาพถ่ายโดย Jopwell จาก Pexels6.จ่น เป็นคำกริยา หมายถึง ยุ่ง วุ่น ไม่ว่าง ตัวอย่างประโยคคำพูด เช่น ฉันจ่นหลายไม่มีเวลาไปเที่ยวเลย (หมายถึง ฉันยุ่งมากจนไม่มีเวลาไปเที่ยว) แก่อย่ามาจ่นกะฉัน (หมายถึง เธออย่ามายุ่ง / อย่ามาวุ่นวายกับฉัน) แก่จิจ่นไอซะปาย (หมายถึง เธอจะยุ่งอะไรมากมาย) ฉันกำลังจ่นอยู่ (หมายถึง ฉันกำลังยุ่งอยู่) เป็นต้น https://canva.me/cLFnj9KnE47.ซุยุซะยะเป็นคำวิเศษ หมายถึง รุงรัง กระเซิง ตัวอย่างประโยคคำพูด เช่น ทำไมหัวซุยุซะยะ (หมายถึง ทำไมผมยุ่งรุงรัง) รู่จั๊กหวีผมเดิ้ง อย่าปล่อยให้หัวซุยุซะยะหลาย (หมายถึง ควรหวีผมด้วย เพราะผมยุ่งเหยิงมาก) เป็นต้น ภาพถ่ายโดย Tim Mossholder จาก Pexels8.คักคัน เป็นคำวิเศษณ์ หมายถึง มากมาย มากไป เกินเหตุ ชัดเจน ชัดแจ้ง ตัวอย่างประโยคคำพูด เช่น วันนี่คนหลายคักคัน (หมายถึง วันนี้คนเยอะมากมาย) ยืมเงินไปแล้วไม่จ่ายแบบนี่ก็คักคันเด้อ (หมายถึง ยืมเงินไปแล้วไม่จ่ายแบบนี้ก็ทำกันเกินไป) คนท่าจะเยอะคักคันเด้อ ก๊ะห้างมิมีบ่อนจอดรถเลย (หมายถึง ผู้คนคงจะมาห้างเยอะมากมาย จนทำให้ไม่มีที่จอดรถ) เป็นต้น https://canva.me/9H8rPrqoE4เป็นยังไงกันบ้างคะ กับภาษาพูดทั้ง 8 ข้อ อย่าเพิ่งงงกับภาษาพิมายบ้านฉันเด้อ บอกเลยถ้าใครได้ยินจะต้องอดยิ้มไม่ได้ เราพิมพ์ไปก็ฮาตัวเองไป เพราะเป็นภาษาที่มีเอกลักษณ์ไม่เหมือนใครดี แถมพูดทีไรดูน่ารักทุกที 5555 สุดท้ายนี้อยากบอกว่า ภาษาพิมาย คือมรดกอันทรงคุณค่าแก่ลูกหลานเยาวชนรุ่นหลัง เราในฐานะลูกหลานคนพิมายคนหนึ่ง จึงอยากเชิญชวนทุกท่านช่วยกันสืบสาน และอนุรักษ์ไว้ให้คงอยู่สืบต่อไป ด้วยการพูดภาษาพิมายกันให้มากขึ้น โดยเฉพาะคนในท้องถิ่นอย่างคนพิมายควรจะพูดภาษานี้ให้มากที่สุด เพราะปัจจุบันเด็กยุคใหม่หันไปพูดภาษาภาคกลางกันเยอะมาก จนเกือบไม่ค่อยเห็นหรือได้ยินใครพูดแล้ว สุดท้ายจริง ๆ ถ่าเจ๋อกั๊นก็อย่าลืมทักฉันเป็นภาษาพิมายดาเดอ สำหรับบทความนี้ ผู้เขียนนำมาให้เพื่อน ๆ ได้ชิมลางกันก่อน ตอนต่อไปจะพาฝึกพูดจาภาษาพิมายอีกนะคะ ^^ ภาพหน้าปกโดย https://canva.me/46luk0bnE4