ปัจจุบัน งานบุญทอดกฐิน ยังคงมีอยู่ทุกปีตามวัดวาอาราม แต่ถ้ากล่าวถึงงานทอดกฐินทางเรือ เป็นสิ่งที่เรานึกฉงน ทั้งที่สมัยก่อนผู้คนมักตั้งบ้านเรือนใกล้แม่น้ำลำคลอง และมีการสัญจรไปมาทางน้ำกันอย่างคึกคัก งานทอดกฐินทางเรือ ถือเป็นงานบุญประเพณีในช่วงฤดูน้ำหลาก ประมาณเดือนตุลาคมถึงธันวาคม หลังวันออกพรรษา เป็นหน้างานทอดกฐินทางเรือของวัดต่าง ๆ ริมน้ำด้วยชัยภูมิของอำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา ตำแหน่งที่ตั้งของเมืองในสมัยโบราณ ที่มีปราสาทหินพิมายอยู่เป็นจุดศูนย์กลาง ล้อมรอบด้วยลำน้ำมูล ช่วงฤดูน้ำหลากมีน้ำเอ่อท่วมบ้านเรือน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นบ้านใต้ถุนสูง ชาวบ้านต่างใช้เรือสัญจรไปมา ซึ่งเป็นเช่นนี้ตามปกติทุกปี จากตรงนี้เองจึงเป็นที่มาของการทอดกฐินทางเรือ และงานประเพณีแข่งเรือพิมาย จากคำบอกเล่าของผู้เฒ่าผู้แก่ ที่ยังมีวัยเด็กอยู่ในช่วงของการทอดกฐินทางเรือ เล่าว่าช่วงงานทอดกฐินทางเรือ มีเรือต่าง ๆ เข้ามาร่วมงานเป็นจำนวนมาก เรือลำใหญ่ส่วนใหญ่ก็เป็นของวัด ชาวบ้านนึกสนุกขึ้นมา จึงได้นำเรือมาแข่งขันกัน โดยมีรางวัลเล็ก ๆ น้อย ๆ ไม่ได้มีการเคร่งครัดในกฎกติกา ขนาดของเรือที่แข่งขันก็มีจำนวนฝีพายไม่เท่ากัน ช่วงแรก ๆ การแข่งขันยังมีเรือเข้าร่วมไม่มาก เรือบางลำพระท่านก็มาเป็นฝีพายเสียเอง ในปีต่อ ๆ มาจึงมีชาวบ้านสนใจแข่งเรือมากขึ้น รางวัลพิเศษก็จะมีพวกขันน้ำ ข้าวสาร อาหารแห้ง น้ำมันก๊าด น้ำปลา ชาวบ้านที่อยากจะไปดูการแข่งเรือ ก็จะพากันนั่งเรือของตนเอง ออกไปหยุดรอตามลำน้ำแถวริมฝั่ง มีการนำปิ่นโตใส่ข้าว มีน้ำพริกผักสดปลาร้า ขณะรอก็เก็บผักสดที่มองเห็นเอามากินด้วย ทั้งคนแข่งคนดูต่างสนุกสนาน ขากลับเรือแข่งมีการนำเชือกมาให้เรือชาวบ้านเกาะกันมาตามกันเป็นสายจนกระทั่งมีการสร้างเขื่อน ในโครงการชลประทานทุ่งสัมฤทธิ์ มีการสร้างเขื่อนพิมาย ซึ่งแล้วเสร็จในปีพ.ศ. 2492 ทำให้น้ำไม่ท่วม วิถีชีวิตชาวบ้านที่ใช้เรือจึงเปลี่ยนไป เป็นการใช้ถนนในการเดินทางเป็นส่วนใหญ่ งานทอดกฐินทางเรือจึงได้หายไปด้วย แต่ทว่างานประเพณีแข่งเรืออำเภอพิมาย ยังคงสืบทอดต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งเป็นการแข่งขันในระดับประเทศ มีเรือแข่งมาจากหลายจังหวัด วันที่จัดแข่งขันคือสัปดาห์ที่ 2 ของเดือนพฤศจิกายนของทุกปี ชื่อของการจัดงานคือเทศกาลเที่ยวพิมาย ประเพณีการแข่งเรือจัดในวันเสาร์และอาทิตย์ช่วงท้ายของวันงาน มีหน่วยงานที่สนับสนุนคือการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ( ททท. ) กรมศิลปากร องค์การบริหารส่วนจังหวัดนครราชสีมา เทศบาลตำบลพิมาย และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในแต่ละพื้นที่ ในงานจะมีการแสดงแสงสีเสียง จัดในอุทยานประวัติศาสตร์พิมาย มีการออกร้านที่มีร้านค้าเข้าร่วมเป็นจำนวนมากในการเที่ยวงานประเพณีสำคัญในแต่ละจังหวัด การได้รู้เรื่องราว ที่มาของการจัดงาน ถือเป็นอีกสีสันของความรู้ในมิติที่ลึกลงไป ทำให้เรารู้ถึงรากเหง้าของผู้คนที่อยู่ตรงนั้น คล้ายกับเราได้มองย้อนไปถึงอดีต ที่ยังได้ยินเสียงหัวเราะของผู้คน กับวิถีชีวิตของพวกเขา ในสมัยปู่ย่าตาทวดของเรา*ภาพถ่ายทั้งหมดโดยผู้เขียน ได้รับอนุญาตจากต้นสังกัด คือ ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร ( องค์การมหาชน )( ศมส. ) ให้ใช้ประกอบบทความได้การเดินทาง : อำเภอพิมายจังหวัด นครราชสีมา อยู่ห่างจากกรุงเทพฯ ประมาณ 300 กม. จากตัวจังหวัดนครราชสีมา มาถึงทางแยกจากถนนมิตรภาพประมาณ 50 กม. เลี้ยวขวาบริเวณไฟแดงแยกตลาดแค เดินทางอีก 10 กม.ก็จะถึงอำเภอพิมาย*งานประเพณีแข่งเรือพิมาย จัดขึ้นทุกปี ในวันเสาร์อาทิตย์ สัปดาห์ที่ 2 ของเดือนพฤศจิกายน ขอขอบคุณฐานข้อมูลประเพณีท้องถิ่นในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร ( องค์การมหาชน )( ศมส. ) สาวิตรี ตลับแป้น ( รัตนา ) www.sac.or.th