เรื่องเล่า เพียงแค่เอ่ยชื่อ หลายคนอาจมองว่ามันไม่มีความน่าเชื่อถือ ไม่ได้มีความสำคัญอะไรมากนักหรอก เพราะก็เป็นแค่เรื่องที่คนเล่า ๆ กันมาคำพูดเหล่านี้ก็ไม่ได้ผิดนะครับในมุมมองของใครหลายคน แต่ในมุมมองของผม คิดว่าเรื่องเล่าเป็นสิ่งสำคัญของมนุษย์ครับ มนุษย์ชอบการเล่าจะผ่านการพูด ผ่านการเขียน หรือการแสดงออกอื่น ๆ ช่วงหลัง ๆ มา เราเพิ่มความน่าเชื่อถือผ่านการอ้างอิง และข้อเสนอที่ผ่านการคิด วิเคราะห์ เรียกว่างานวิชาการภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรีผมได้รับหนังสือเล่มหนึ่งจากท่าน ผศ. อมฤต หมวดทอง อาจารย์ประจำคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ทำให้ผมเปิดมุมมองในเรื่องของเรื่องเล่า ในหนังสือ ธรรมชาติในนิทาน : คู่มือสิ่งแวดล้อมศึกษาโดยการใช้เรื่องเล่าท้องถิ่น ถือได้ว่าหนังสือเล่มนี้ชี้ให้เห็นพลังของภาษา และเรื่องเล่าของชุมชน ที่เกี่ยวโยงกับทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมในท้องถิ่นนั้น ๆโดยหนังสือเล่มนี้จัดพิมพ์โดย MeKong Watch พิมพ์ครั้งแรก กันยายน 2561 โดยแบ่งออกเป็น 5 ส่วน ประกอบด้วย ส่วนที่ 1 บทนำ เรื่องเล่าของท้องถิ่นกับสิ่งแวดล้อมศึกษา ส่วนที่ 2 บทที่ 2 เชื่อมชุมชนกับห้องเรียนเข้าหากัน ส่วนที่ 3 บทที่ 3 ตัวอย่างเรื่องเล่าท้องถิ่น ส่วนที่ 4 บทที่ 4 ความหลากหลายทางชีวภาพในชุมชนจากเรื่องเล่าท้องถิ่น “กิจกรรมด้านสิ่งแวดล้อมศึกษาในประเทศไทยและลาว” ส่วนที่ 5 ภาคผนวก รายการหนังสือและสื่อโครงการเรื่องเล่าของผู้คนภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรีในหนังสือเล่มนี้ เรื่องเล่าที่กล่าวถึง มิใช่เพียงแค่ตำนาน นิทาน แต่รวมถึงประวัติศาสตร์ท้องถิ่น ความเชื่อ เพลงพื้นบ้าน วิถีการดำเนินชีวิตของผู้คนที่สัมพันธ์กับธรรมชาติ มองผ่านองค์ประกอบของการเล่าเรื่องในเชิงโครงสร้างของตัวบทนั้น ๆ เช่น ตัวละคร ฉาก เหตุการณ์ ปมขัดแย้ง ซึ่งแสดงออกผ่านความรู้สึกของคนที่มีต่อพื้นที่นั้น ๆ อย่างเห็นได้ชัด เช่น บ่อเกลือ บ้านท่าสะอาด ตำบลท่าสะอาด อำเภอเซกา จังหวัดบึงกาฬนอกจากนี้ในบทที่ 2 เชื่อมชุมชนกับห้องเรียนเข้าหากัน ยังทำให้เห็นมิติทางวัฒนธรรม ที่บูรณาการเข้าสู่ห้องเรียน เป็นกิจกรรมการเรียนรู้ ที่ทำให้นักเรียนได้เรียนรู้เชื่อมโยงกับประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม นิเวศวิทยา และสิ่งแวดล้อม ผ่านกิจกรรมและเกมที่บูรณาการในห้องเรียนภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรีกล่าวโดยสรุป ผมมองว่า มิติทางวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ นิเวศวิทยา และสิ่งแวดล้อม ล้วนถูกเชื่อมโยงผ่านเรื่องเล่า ถ่ายทอดออกมาตามมุมมองที่คนนั้น ๆ สังเกตเห็น และรับรู้อาจจะเหมือนหรือแตกต่างกันก็ได้ หนังสือธรรมชาติในนิทาน : คู่มือสิ่งแวดล้อมศึกษาโดยการใช้เรื่องเล่าท้องถิ่น จึงไม่ใช่หนังสือธรรมดา แต่เป็นหนังสือที่บอกเล่าเรื่องราวของชาวบ้าน ผ่านเรื่องเล่า บูรณาการสู่ห้องเรียน ทำให้เห็นความสำคัญของท้องถิ่นในทุกมิติ