ในดินแดนที่เป็นประเทศไทยในปัจจุบัน ถ้าจะไล่เรียงว่าอาณาจักรใดคืออาณาจักรที่มีอายุเก่าแก่มากที่สุดในดินแดนนี้ เอาเท่าที่มีการค้นพบและบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์ คำตอบก็คืออาณาจักรทวารวดี ทวารวดี เป็นชื่อของอาณาจักรโบราณ สันนิษฐานกันว่ามีศูนย์กลางอยู่ที่ จ.นครปฐม หรือ อ.อู่ทอง จ.ลพบุรี มีอายุราวๆ ช่วงพุทธศตวรรษที่ 12 ถึง 16 และเป็นอาณาจักรที่นับถือศาสนาพุทธด้วย ปัจจุบัน พบร่องรอยการกระจายตัวของโบราณสถานยุคทวารวดีกระจายตัวทั่วประเทศไทย ทำให้เราได้รู้ว่าอาณาจักรทวารวดีมีอาณาเขตกว้างขวางมาก กินพื้นที่มาไกลถึงภาคอีสาน รวมทั้งเมืองฟ้าแดดสงยาง จ.กาฬสินธุ์ เมืองฟ้าแดดสงยาง เป็นเมืองโบราณ มีถิ่นที่ตั้งตรงกับเขตการปกครอง อ.กมลาไสย จ.กาฬสินธุ์ ในปัจจุบัน พื้นที่ตรงนี้เหมาะกับการตั้งถิ่นฐานบ้านเรือน เนื่องจากอยู่ใกล้กับลำน้ำปาว จึงมีความอุดมสมบูรณ์ ทำให้มีมนุษย์เข้ามาตั้งถิ่นฐานตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ รวมทั้งในยุคทวารวดี ราวๆ พุทธศตวรรษที่ 13-15 ที่มีการสร้างคูน้ำคันดินรอบเมือง มีประชากรอาศัยอยู่ราว 3,000 คน เมืองฟ้าแดดสงยางมีคูน้ำคันดินล้อมรอบ 2 ชั้น คาดว่าเกิดจากการขยายตัวเมืองเมื่อประชากรหนาแน่นขึ้น ปัจจุบันนี้ หลักฐานที่หลงเหลือให้เห็นอย่างชัดเจนที่สุด ก็คือ "พระธาตุยาคู" ซึ่งเป็นเจดีย์ที่ใหญ่ที่สุดในเมืองฟ้าแดดสงยาง ผมขับรถมุ่งหน้าจากตัวเมืองกาฬสินธุ์ เลี้ยวรถเข้าไปในบริเวณพระธาตุยาคู จะเห็นกำแพงไม้ล้อมรอบบริเวณพระธาตุเอาไว้ เป็นกำแพงจำลองที่สร้างขึ้นมาเพื่อให้เห็นบรรยากาศของความเป็นเมืองโบราณ เมื่อเดินผ่านกำแพงนั้นไป จึงจะพบตัวพระธาตุตั้งอยู่บนสนามหญ้า พระธาตุยาคู เป็นเจดีย์ทรงแปดเหลี่ยม สามารถเรียกว่าพระธาตุสามชั้นก็ได้ เพราะมีหลักฐานการก่อสร้าง 3 สมัย คือฐานล่างสุดเป็นแบบทวารวดี ส่วนฐานรูปแปดเหลี่ยมที่ถัดขึ้นมาเป็นเจดีย์แบบสมัยอยุธยา และองค์ระฆังและส่วนยอดสร้างสมัยรัตนโกสินทร์ บริเวณพระธาตุยาคู นอกจากจะมีองค์พระธาตุซึ่งเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ มีประชาชนมาสักการะไม่ขาดสาย ยังมีหมู่บ้านจำลองอยู่ข้างๆ เป็นการจำลองบ้านไม้พื้นเมืองของชาวเผ่าต่างๆ ใน จ.กาฬสินธุ์ พระธาตุยาคู ตั้งอยู่ที่ อ.กมลาไสย จ.กาฬสินธุ์ พิกัด https://goo.gl/maps/ivCu66Zjzx1Y5GGx7 ระยะทางจากตัวเมืองกาฬสินธุ์ประมาณ 26 กิโลเมตร หากเดินทางด้วยรถยนต์ใช้เวลาประมาณ 30 นาที สามารถเข้าชมได้ทุกวันทุกเวลา แต่มาตอนกลางวันน่าจะเหมาะสมที่สุดครับ