รู้จักกันแต่หอยตลับน้ำเค็มที่ขายอยู่ทั่วไปในห้างใช่ไหมคะ ครั้งนี้ผู้เขียนภูมิใจนำเสนอสุด ๆ เพราะหาได้ทั่วไปในคลองใหญ่ ๆ บริเวณโดยรอบแถวบ้านของผู้เขียน "หอยตลับ" แต่อยู่ในน้ำจืดซึ่งเป็นคลองชลประทานที่ขุดหลายสายมาตั้งแต่รัชสมัยของ ร.๕ ปัจจุบันคลองสายไหนที่ยังมีความเป็นธรรมชาติอยู่ไม่มากก็น้อยก็จะมีสัตว์น้ำจืดจำพวกหอยอยู่หลายชนิดมาก วันนี้ผู้เขียนยกหยิบหอยตลับมานำเสนอเพราะเห็นว่าเป็นของหายากขึ้นไปทุกทีจนผู้คนแทบจะลืมเลือนว่ายังมีอยู่ พื้นที่คลองรังสิตประยูรศักดิ์ที่ผู้เขียนอาศัยอยู่มาตั้งแต่เกิด ครอบคลุมพื้นที่ 5 จังหวัด เริ่มจาก จังหวัดปทุมธานี บริเวณอำเภอธัญบุรี อำเภอคลองหลวง อำเภอหนองเสือ และอำเภอลำลูกกา, จังหวัดนครนายก ในเขตอำเภอองครักษ์, กรุงเทพมหานคร บริเวณเขตหนองจอกและเขตบางเขน, จังหวัดพระนครศรีอยุธยา อำเภอวังน้อย และจังหวัดสระบุรี ที่อำเภอหนองแค พื้นที่เหล่านี้ล้วนอยู่ติดใกล้ชิดกันทั้งสิ้นค่ะจากภาพเป็นแม่น้ำลำคลองที่ไหลผ่านสามจังหวัดในเขตพื้นที่ สุดสายคลองที่ 10 หนองเสือ จ.ปทุมธานี อ.หนองแค สระบุรี และ อ.วังน้อย จ.พระนครศรีอยุธยา มาบรรจบกันจากคลองรังสิตสู่คลองระพีพัฒน์ คนในพื้นที่นี้รักใคร่เป็นมิตรดั่งเครือญาติกันดีเหมือนกับสายน้ำที่ใช้ทำประโยขน์ในการดำรงชีวิตร่วมกันเลยค่ะ ปัจจุบันคลองน้ำจืดที่ยังคงเป็นธรรมชาติอยู่บ้างและนิยมงมหอยในคลองมาทำอาหารอยู่ในเขต อ.หนองเสือ จ.ปทุมธานี และ อ.วังน้อย จ.พระนครศรีอยุธยา ฤดูฝนน้ำจะเต็มคลองระดับน้ำลึกและมีปลาชุกชมจากหลากหลายพื้นที่มารวมกันมากว่า 50 ชนิด ส่วนฤดูแล้ง (หนาว - ร้อน) น้ำจะลดระดับจนตื้นชาวบ้านในพื้นที่นิยมลงไปหาหอยโดยการใช้มือคลำหาที่พื้นโคลน ลากกะละมังขนาดใหญ่ไปจับใส่กันค่ะ สมัยก่อนเมื่อ 8 - 9 ปีที่แล้วผู้เขียนก็เคยเป็นเด็กน้อยลงไปงมหอยมาให้คุณยายทำกับข้าวครั้งละหลายสิบกิโลกรัมต่อวัน (งมแค่แถวบริเวณบ้านนะคะไม่ได้ไปไกลเลย) สมัยนั้นหอยเยอะมากแถมตัวใหญ่อ้วนเนื้อเยอะ แต่ปัจจุบันผู้เขียนสังเกตได้ว่าหอยมีขนาดตัวเล็กลงและจำนวนน้อยลงตามความสมบูรณ์ทางธรรมชาติที่ต่ำลงพร้อมภัยแล้งหนัก 3 ปีมานี้ที่คุกคามพื้นที่ภาคกลางในเขตปริมณฑลที่ควรมีน้ำใช้ทำการเกษตรตลอดปีแบบที่ผ่านมาค่ะช่วงนี้ในพื้นที่ของผู้เขียนประสบภัยแล้งขนาดหนักจนไม่มีน้ำเพียงพออย่างรวดเร็วและควบคุมสถานการณ์ไม่ได้จึงน่าเสียดายที่หอยตลับตายไปจำนวนมากค่ะ ผู้เขียนจึงหวังว่าจะผ่านพ้นช่วงเวลานี้ไปหอยตลับน้ำจืดจะกลับมาอีกครั้งในวันที่น้ำเยอะกว่านี้ค่ะ คงต้องรอฤดูฝนผ่านมาเยียวยาสักครั้งจะได้มีช่วงเวลาการงมหอยเล่นอย่างสนุกสนานหวนคืนมาสู่ชุมชนคนใกล้คลองกันค่ะ หอยตลับน้ำจืดจะมีลักษณะเปลือกแข็งสีน้ำตาลเข้มถึงดำมีลายโค้งมนดังภาพ อาศัยอยู่ในดินโคลนดำใต้น้ำจืดกินอินทรีย์สารและแพลงก์ตอน โดยมีอยู่ในลำคลองเป็นอาหาร ต่างจากหอยตลับน้ำเค็มที่อยู่ตามชายฝั่งหาดทะเลที่มีหน้าตาเหมือนกันแต่ตัวสีขาวเปลือกนิ่มกว่า มีขนาด 3 - 9 เซนติเมตร หอยตลับน้ำจืดมีราคาขายในปัจจุบันอยู่ที่กิโลกรัมละ 50 บาท ขายดีและเป็นที่สนใจมากตามท้องตลาดใกล้ชุมชนติดคลอง วิธีการเลือกหอยตลับสด คือหอยจะต้องมีฝาที่ปิดสนิท น้ำหนักที่ตัวไม่เบาแบบหอยที่ตายแล้ว ไร้กลิ่น ถือว่าสดใหม่แน่นอนค่ะ แถมอุดมไปด้วยโปรตีน ธาตุเหล็กและฟอรฟอรัส อันเป็นประโยชน์ต่อร่างกายเนื้อสัมผัสของหอยตลับจะนุ่มนิ่มไม่มีความเหนียว เมนูยอดนิยมสำหรับการใช้หอยตลับปรุงอาหารในไทยคือ หอยตลับผัดฉ่า หอยตลับผัดพริกเผา หอบตลับอบใบโหระพา หอยตลับผัดกระเพรา รับประทานคู่กับข้าวสวยร้อน ๆ อร่อยมากเลยค่ะ หรือจะนำมาประยุกต์เป็นเมนูใหม่ที่ทันสมัยก็ได้ค่ะ เช่น หอยตลับผัดชีสไวน์ขาว สปาเก็ตตี้หอยตลับไวน์ขาว ซุปมิโซะขิงหอยตลับผักรวม ก็เข้ากันได้ดีสุด ๆ เลยค่ะภาพประกอบบทความ โดย ผู้เขียน (Moona K)