ไขข้อสงสัย: ทำไมคนรัสเซียถึงดื่มแอลกอฮอล์ 'เก่ง' ผ่านวัฒนธรรมการดื่ม

• คนรัสเซียนอกจากการใช้ชีวิตที่เต็มที่ในทุกด้านจนได้ฉายา 'โหด...รัสเซียมาแล้ว' (ขออนุญาตละเว้นเพื่อความสุภาพ ฮ่าๆ) การดื่มของคนรัสเซียก็โหดไม่แพ้กันค่ะ จนมีสุภาษิตเกี่ยวกับการดื่มวอดก้าของคนรัสเซียเกิดขึ้นมามากมายเลยล่ะค่ะ ในบทความนี้ขอยกสุภาษิตนี้ขึ้นมานะคะ

There are only two kinds of vodka — good vodka and very good one.

— Russian proverb

• เห็นไหมล่ะคะว่าชาวรัสเซียชื่นชอบการดื่มวอดก้าขนาดไหน แค่สุภาษิตที่มีก็กินขาดแล้วค่ะ แต่อย่างไรก็ตามการดื่มวอดก้าของชาวรัสเซียนั้นไม่ได้ดื่มเพื่อการสังสรรเพียงอย่างเดียว หากแต่เป็นการดื่มเพื่อกระตุ้นระบบการทำงานของร่างกายอีกด้วยค่ะ เพราะอากาศที่หนาวเหน็บจับใจเลยต้องทำให้ร่างกายเกิดการตื่นตัวอยู่เสมอ ๆ ไม่งั้นคงหนาวตายกันแน่ ๆ เมื่อเป็นเช่นนี้การดื่มแอลกอฮอล์โดยเฉพาะวอดก้าเลยกลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตชาวรัสเซียเลยก็ว่าได้ จนทำให้เกิดวัฒนธรรมการดื่มที่ควรปฏิบัติตาม แต่ก่อนอื่นผู้เขียนจะขอย้อนที่มาของวอดก้า แอลกอฮอล์ยอดนิยมของชาวรัสเซียกันก่อนนะคะ ว่ามีที่มาที่ไปอย่างไร แล้วทำไมถึงได้เป็นที่นิยมมาจนถึงปัจจุบัน
• จุดเริ่มต้นของวอดก้ายังไม่เป็นที่แน่ชัดว่ามาจากประเทศใดกันแน่ แต่ความนิยมในการดื่มวอดก้าของชาวรัสเซียเริ่มมีการพูดถึงกันในช่วงศตวรรษที่ 15 ภายใต้การปกครองของพระเจ้าซาร์อีวานที่ 4 (ค.ศ.1530-1584) หรือที่รู้จักกันในนาม อีวานจอมโหด, อีวานผู้โหดร้าย
• การผลิตวอดก้าแต่เดิมนั้นไม่ได้ถูกควบคุมจากส่วนกลางแต่อย่างใด ทำให้ชาวบ้านเริ่มหันมาผลิตวอดก้าโดยใช้ข้าวสาลี ข้าวไรย์ แน่นอนว่าเป็นพืชเศรษฐกิจที่มีอยู่เป็นจำนวนมาก ด้วยเหตุนี้เองทำให้เครื่องดื่มแอลกอฮอล์เริ่มแพร่หลายในรัสเซียอย่างรวดเร็ว รวมถึงการที่ภาครัฐต้องการหารายได้เข้ารัฐจึงได้ทำการเปิดสถานบันเทิงขึ้นมากมายและอนุญาตให้จำหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ได้อีกด้วย
• จุดก้าวกระโดดที่สำคัญของการดื่มแอลกอฮอล์ของชาวรัสเซียคือในช่วงการปกครองของพระเจ้าซาร์ปีเตอร์มหาราช (ค.ศ.1682 – 1721) พระองค์ได้ยกระดับการดื่มวอดก้าขึ้นให้เป็นเครื่องดื่มของชนชั้นขุนนาง และเหล่าพ่อค้าที่สามารถส่งวอดก้าออกนอกประเทศเพื่อหารายได้ให้แก่ทางภาครัฐ กรรมสิทธิ์ในการผลิตวอดก้าจึงตกอยู่ในมือของเหล่าขุนนางและพ่อค้า แตกต่างจากช่วงของพระเจ้าซาร์อีวานที่ 4 ที่แม้แต่ชาวบ้านก็สามารถผลิตวอดก้าขึ้นมาเองได้ ด้วยเหตุนี้เองทำให้ความร่ำรวยเกิดการกระจุกตัวอยู่ในหมู่ของชนชั้นสูง
• แต่ก็ต้องยอมรับว่าวอดก้าที่ผลิตโดยชนชั้นขุนนางมีรสชาติดี และสามารถส่งออกเพื่อหารายได้ให้แก่รัฐได้ ทำให้เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของรัสเซียในช่วงนั้นเป็นที่นิยมทั้งในและนอกประเทศ อย่างไรก็ตามการผูกขาดกรรมสิทธิ์ในการผลิตวอดก้าโดยเหล่าชนชั้นขุนนางและเหล่าพ่อค้าคนกลางก็ถูกยกเลิกไปในสมัยของพระนางแคทเธอรีนมหาราช (ค.ศ.1741 – 1762)
• ใช่ว่ายุครุ่งโรจน์ของวอดก้าจะมีอยู่ตลอดไป ในช่วงสงครามรัสเซีย-ญี่ปุ่น (ค.ศ.1904-1905)  และสงครามโลกครั้งที่ 1 (ค.ศ.1914-1918)
• วอดก้าถูกจัดว่าเป็นเครื่องดื่มที่ห้ามดื่มโดยเด็ดขาด แต่หลังจากสิ้นสุดสงครามลงข้อห้ามเหล่านี้ก็สิ้นสุดลงตามไปด้วย
• ต่อมาในปี ค.ศ. 1917 ช่วงการปฏิวัติรัสเซียเดือนตุลาคม วลาดิมีร์ เลนินผู้นำพรรคบอลเชวิคก็สั่งห้ามสมาชิกพรรคดื่มวอดก้า จนกลายเป็นกฎหมายห้ามดื่มวอดก้า เพราะมองว่าวอดก้าคือเครื่องดื่มที่ทำให้ประชาชนมัวเมาไร้สติ
• แล้วทำไมวอดก้าถึงยังเป็นที่นิยมมาจนถึงปัจจุบัน ? เพราะกฎหมายที่ถูกตราโดยพรรคบอลเชวิคถูกยกเลิกไปในช่วงการปกครองของ
• โจเซฟ สตาลิน ในปี ค.ศ. 1925 ส่งผลให้เครื่องดื่มแอลกอฮอล์กลับมาเป็นกระแสขึ้นมาอีกครั้ง และเป็นที่นิยมมากขึ้นเรื่อย ๆ เพราะประชาชนชาวรัสเซียมีความเครียดสะสมอย่างหนัก ต้องผ่านเรื่องราวที่โหดร้ายมานับไม่ถ้วนไม่ว่าจะเป็นสงคราม การปฏิวัติที่มีมาไม่หยุดหย่อน เครื่องดื่มแอลกอฮอล์จึงเป็นเครื่องมือที่ประชาชนใช้ดื่มเพื่อบรรเทาความเจ็บปวดที่เกิดขึ้นภายในจิตใจตน
• จนกระทั่งปัจจุบันภายใต้การปกครองของวลาดิมีร์ ปูติน ภาครัฐเองก็พยายามลดจำนวนตัวเลขผู้เสพติดการดื่มแอลกอฮอล์ลงไป โดยการออกมาตรการต่าง ๆ เช่น การควบคุมราคาแอลกอฮอล์ การเก็บภาษีแอลกอฮอล์ที่เพิ่มขึ้น การจำกัดเวลาขาย และการห้ามโฆษณาเครื่องดื่มแอลกอฮอล์บางชนิด ถึงอย่างไรก็ตามวอดก้าก็ยังคงเป็นเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่นิยมอยู่จนถึงปัจจุบัน
• การดื่มแอลกอฮอลนั้นมีประวัติความเป็นมาที่ยาวนาน จึงทำให้เกิดเป็นวัฒนธรรมการดื่มขึ้นมา ซึ่งจะมีข้อปฏิบัติอย่างไรบ้างในการดื่มแอลกอฮอล์ หากพร้อมแล้วตามไปอ่านพร้อม ๆ กันเลยค่ะ

จากทั้งหมดที่กล่าวมาข้างต้น ผู้เขียนเชื่อว่ายังมีข้อปฏิบัติยิบย่อยอีกมาก และนี่คือเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยเพื่อให้คุณผู้อ่านที่สนใจวัฒนธรรมการดื่มของชาวรัสเซียสามารถนำมาปฏิบัติใช้ได้จริง และการดื่มแอลกอฮอล์ของชาวรัสเซียก็มีประวัติมาอย่างยาวนานจึงไม่น่าแปลกใจเลยว่าไม่ว่าจะเทศกาลไหน ๆ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์มักเป็นตัวชูโรงอยู่เสมอ

• เครดิตภาพ:
• ขอบคุณภาพหน้าปกโดยคุณ Alasdair Elmes
• ภาพที่ 1 จากคุณ Виктория Бородинова
• ภาพที่ 2 จาก Austrian National Library
• ภาพที่ 3 จากคุณ Alec Favale
• ภาพที่ 4 จากคุณ Tomáš Malík
• ภาพที่ 5 จากคุณ Ольга Рябова