“เรียนออนไลน์” กับปัญหาความเหลื่อมล้ำในสังคมไทย การเรียนการสอนออนไลน์ที่เกิดขึ้นในสถานการณ์การแพร่ระบาดของ COVID-19 ขณะนี้ ดูเหมือนว่าจะเป็นอีกหนึ่งปัญหาสำคัญที่ได้รับผลกระทบต่อเนื่องมาจากเรื่องโรคระบาด ภาวะเศรษฐกิจที่ย่ำแย่ และมาตรการของรัฐที่ปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตของผู้คน โดยเรื่องของการศึกษา เป็นอีกหนึ่งประเด็นที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์ดังกล่าว แม้เรื่องขององค์ความรู้จะเป็นอีกนึ่งสิ่งที่มีพลวัตร ผู้เรียนและแบบเรียนล้วนต้องพัฒนาและไม่หยุดนิ่ง เช่นเดียวกับการเรียนหรือหาความรู้นอกห้องเรียน การเรียนออนไลน์ก็เป็นอีกหนึ่งช่องทางสำหรับการศึกษาหาความรู้ ในขณะที่องค์ความรู้พัฒนาไปอย่างไม่หยุดนิ่ง รวมถึงหาวิธีรับมือการเผยแพร่ความรู้ให้เข้ากับภาวะวิกฤตในปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม ปัญหาเรื่องความเหลื่อมล้ำกลับยังคงมีอยู่และดูเหมือนจะหยุดชะงัก กลายเป็นปัญหาที่เยาวชนและครอบครัวต้องประสบตั้งแต่ในระบบการศึกษาในอดีตจนถึงปัจจุบันการเรียนออนไลน์นั้น เรียกได้ว่ามีการเรียนการสอนเช่นนี้มาเป็นระยะเวลาพอสมควรในประเทศไทย ฉะนั้น เรื่องเหล่านี้มิใช่เรื่องแปลกใหม่ที่เกิดขึ้นในระบบการศึกษา ในบางโรงเรียน ครูผู้สอนอาจใช้สื่อการสอนประเภทต่าง ๆ รวมถึงเปิดให้มีการเรียนการสอนตามโรงเรียนต้นแบบภายในห้องเรียนทางสื่อโทรทัศน์ที่มีนักเรียนเรียนร่วมกัน โดยอยู่ภายใต้คำแนะนำของครูผู้สอนกำกับดูแลและสอดแทรกความรู้เพิ่มเติม การใช้วัสดุอุปกรณ์และเครื่องมือทางเทคโนโลยีร่วมกันภายในสถาบันการสอน จึงไม่แสดงออกถึงปัญหาเรื่องความขาดแคลนในกลุ่มผู้เรียนบางกลุ่ม แต่อย่างไรก็ตาม เป็นเรื่องที่แน่นอนที่ผู้เรียนบางกลุ่มมักประสบปัญหาเมื่อต้องเรียนรู้นอกห้องเรียน ทั้งการส่งงาน การติดต่อสื่อสารกับเพื่อนภายในกลุ่ม และการสืบค้นความรู้เพิ่มเติมจากแหล่งข้อมูลออนไลน์ รวมถึงปัญหาอีกมากมาย เด็กบางคน พ่อแม่ผู้ปกครองเองก็ไม่อาจมีเงินทุนสนับสนุนอุปกรณ์ทางเทคโนโลยีเทียบเท่าทันกับแหล่งเรียนรู้ เมื่อผู้เรียนออกจากห้องเรียนแต่ยังคงต้องสืบเสาะแสวงเรื่ององค์ความรู้อย่างไม่จบไม่สิ้น ทำให้เกิดความยากลำบากและความไม่เท่าเทียมในการเข้าถึงข้อมูลต่าง ๆ กับผู้เรียนคนอื่น ๆ ที่มีอุปกรณ์ทางเทคโนโลยีที่สามารถเข้าถึงได้แม้ไม่อยู่ในห้องเรียนปัญหาเรื่องการเรียนการสอนแบบออนไลน์กลายเป็นระบบการเรียนการสอนที่มีปัญหามาตั้งแต่ต้น ในช่วงแรก ปัญหาเรื่องความไม่พร้อมของตัวผู้เรียนยังคงพอมีทางออกให้แก้ไขได้ เช่น การใช้บริการร้านคอมพิวเตอร์ ร้านอินเทอร์เน็ต หรือเข้ามาใช้ทรัพยากรส่วนกลางในสถาบันการศึกษาที่ให้บริการฟรี รวมถึงการแจกอุปกรณ์ทางเทคโนโลยีด้วยการสนับสนุนของภาครัฐให้แก่ผู้เรียนที่ขาดแคลน เป็นต้น ถึงแม้ทางผู้เกี่ยวข้องกับระบบการศึกษาได้พยายามแก้ไขอย่างเต็มที่ แต่ก็ไม่อาจปฏิเสธได้ว่า ยังคงมีผู้เรียนอีกหลายคนที่ยังคงประสบปัญหาเกี่ยวกับการเรียนออนไลน์อยู่เสมอในสถานการณ์การแพร่ระบาดของ COVID-19 กลายเป็นสถานการณ์ที่ขับเน้นเรื่องความเหลื่อมล้ำทางสังคมที่เกิดขึ้นในระบบการศึกษาของไทย เมื่อความเจริญและการเติบโตของเทคโนโลยีสูงขึ้นมาก แต่กลับสวนทางกับคุณภาพชีวิตและภาวะเศรษฐกิจของประชาชนในประเทศ ปัญหาเรื่องความเหลื่อมล้ำจึงยังคงปรากฏอยู่เสมอตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน การเรียนออนไลน์แม้เป็นวิธีทางการเรียนการสอนที่ดีและเท่าทันเทคโนโลยีวิธีหนึ่ง แต่กลับยังคงเป็นวิธีการเรียนการสอนที่ทอดทิ้งกลุ่มผู้เรียนส่วนน้อยที่ไม่ถูกกล่าวถึงเป็นจำนวนมาก ด้วยสถานการณ์ COVID-19 ทำให้หลายสถาบันการศึกษาจำต้องเลือกวิธีการเรียนออนไลน์เพื่อเป็นทางออกสำหรับการแก้ปัญหาเรื่องการระงับใช้สถานที่ กลุ่มผู้เรียนและผู้ปกครองจึงเสมือนถูกริดรอนทางเลือกสำหรับการเข้าถึงซึ่งระบบการศึกษา ในเมื่อไปโรงเรียนไม่ได้ จึงขาดซึ่งการเข้าถึงองค์ความรู้แบบปรกติ การเรียนออนไลน์นั้นเป็นวิธีการเรียนการสอนที่รวดเร็วทันสมัย แต่กลับแลกมาด้วยราคาที่สูง และเพิ่มภาระค่าใช้จ่ายสำหรับบางครอบครัว ประเทศไทยนั้น มีเด็กยากจน เด็กด้อยโอกาสทางด้านต่าง ๆ มากมาย การจะให้ทุกคนเข้าถึงและถึงพร้อมด้วยความรู้และอุปกรณ์เทคโนโลยีที่ทันสมัยไปพร้อม ๆ กันนั้นจึงเป็นเรื่องยาก คำว่า ‘เรียนออนไลน์’ ด้วยรูปคำ ยังสร้างความเข้าใจผิดในประเด็นให้เกิดกับเด็กและผู้ปกครอง เช่น หากไม่เรียนออนไลน์จะสอบตก ถูกไล่ออก หรือเรียนไม่ทันเพื่อน ทำให้ผู้ปกครองต้องกู้ยืมเงิน และหาซื้ออุปกรณ์การเรียนที่รองรับการเข้าถึงแบบออนไลน์กันอย่างวุ่นวาย ทั้งที่ความเป็นจริง การเรียนการสอนรูปแบบออนไลน์ยังคงเป็นวิธีทางเลือกที่เหมาะสมสำหรับสถานการณ์ ประเทศไทยยังคงมีการเรียนการสอนในโรงเรียน หรือมหาวิทยาลัยเป็นวิธีการสอนกระแสหลักอยู่ในปัจจุบันแม้เรื่องของเทคโนโลยีจะกลายเป็นเรื่องธรรมดา ๆ ที่แพร่หลายในสังคมมาเป็นระยะเวลานาน แต่ภายในประเทศไทยและอีกนานาประเทศ เราปฏิเสธไม่ได้ว่ายังคงมีกลุ่มคนที่เข้าไม่ถึงซึ่งความทันสมัยเหล่านี้ อินเทอร์เน็ตใช้ทำอะไร ? มีมือถือราคาไม่เกินเท่านี้ไหม ? ต้องจ่ายต่อเดือนเท่าไหร่ ? หลายคนอาจตอบคำถามเหล่านี้ได้ง่าย ๆ หรือไม่จำเป็นต้องขบคิดเกี่ยวกับปัญหาเหล่านี้ แต่สำหรับคนบางกลุ่ม สิ่งเหล่านี้ถือเป็นปัญหาที่ยิ่งใหญ่ซึ่งสะท้อนปัญหาความเหลื่อมล้ำในสังคมไทยอย่างไม่จบไม่สิ้นเลยทีเดียวภาพปก : Sasin Tipchai /ภาพ3 : Sasin Tipchai จาก Pixabayภาพ1,ภาพ2 โดย K.N.