ภาวะกล้ามเนื้อลายสลาย(Rhabdomyolysis) คือ ภาวะที่กล้ามเนื้อลายส่วนที่เสียหายสลายตัวแล้วปล่อยสารที่อยู่ภายในเซลล์เข้าสู่กระแสเลือด จนหนักสุดอาจทำให้ไตวายได้ ในบทความนี้ ขอเล่าถึงประสบการณ์ที่ได้ประสบกับเจ้าตัวเล็กวัย 9 ขวบ ของเราเอง นับเป็นประสบการณ์ที่ยากจะลืมได้เลย ในช่วงเข้าพรรษาที่ผ่านมา เรากับแฟนตั้งใจจะไปถวายเทียนพรรษาที่สำนักสงฆ์แห่งหนึ่ง บนดอยสูงในเขต อ. แม่วาง จ. เชียงใหม่ ซึ่งสำนักสงฆ์แห่งนี้ เราสองคนมีความเลื่อมใสเป็นพิเศษและตั้งใจจะพาเจ้าลูกชายสองคนไปกราบขอพรพระท่านด้วย แล้วก็ดำเนินการตามที่วางแผนไว้ เราเดินทางออกจากบ้านไปยังสำนักสงฆ์ดังกล่าว ใช้เวลาเดินทางเกือบครึ่งค่อนวันโดยรถกระบะส่วนตัวของครอบครัวเราเอง การเดินทาง เป็นอะไรที่ลำบากมาก ซึ่งอย่าเรียกว่าถนนเลย น่าจะเป็นทางเดินเข้าป่ามากกว่า แต่ด้วยแห่งแรงศรัทธา พวกเราถึงที่หมายดังตั้งใจ เมื่อถวายเทียนพรรษารับพรจากพระท่านแล้ว พระท่านได้กล่าวชวนเจ้าลูกชายสองคนว่า ข้างบนเนินเขามีถ้ำอยู่ ไปเดินเที่ยวดูได้ เมื่อสองลิงได้ยินเข้าไม่พูดพร่ำทำเพลง ด้วยความบ้าพลัง บวกกับความซนที่มีอยู่ อยากรู้อยากเห็นถ้ำในป่า จึงพากันเดินขึ้นเนินเขาสูงชันเอามาก ๆ โดยมีเรา คนเป็นแม่คอยเดินตามอย่างช้า ๆ ตามวัยและสภาพร่างกาย เมื่อชมถ้ำเเล้ว สองลิงต้องลงเนินเขานั้นกลับมายังสำนักสงฆ์ ทีนี้ล่ะ ช่างเป็นอะไรที่ลำบากมาก เขาที่สูงชันเกือบจะเป็นเส้นตรง มีแค่ราวไม้ไผ่ให้เกาะลงเท่านั้น เจ้าตัวโต เดินลิ่วสบาย ๆ เพราะเป็นนักกีฬา แข็งแรงหายห่วง แต่ตอนนี้สังเกตได้ว่าเจ้าตัวเล็กเริ่มเดินไม่ได้ ใช้วิธีนั่งสไลด์ลงแทนการเดินประมาณว่า เล่นสไลเดอร์ในงานวัดซะงั้น มีหันมาบอกแม่ว่า "แม่ครับ เดินไม่ได้เลย" เมื่อลงมาถึงสำนักสงฆ์ ผลคือเสื่้อและกางเกงเขาเปื้อนมาก ๆ เรายังมีบ่นเขาเล็กน้อย จากนั้นพวกเราก็ลาพระท่านกลับ เมื่อมาถึงบ้าน ทุกอย่างดูปกติ สองลิงก็เล่นตามปกติ พอผ่านไปสองวันสองคืน เสียงพี่ชายบอก "แม่ครับ น้องป่วย" เราเข้าไปเช็คดูอาการ มีไข้นิด ๆ จึงให้ทานยาแก้ไข้ และพักผ่อน ทุกอย่างก็ปกติไม่มีอะไรเกิดขึ้น พอรุ่งเช้า สังเกตเจ้าตัวเล็กเดินกระเผลก ๆ ออกห้องนอน มาฟุบนอนที่ห้องรับแขกบอกว่า " แม่ครับ ปวดขามากเลย " เอาล่ะสิ มีปวดขา เอ้ะ ! ยังไงนี่ เรารีบโทรหาแฟนว่าจะต้องนำเจ้าตัวเล็กหาหมอละผิดปกติแน่ ๆ เมื่อพร้อมแล้ว จึงตรงไปที่โรงพยาบาล นางพยาบาลซักประวัติ เราบอกอาการลูกอย่างละเอียด วัดไข้ ความดัน เช็คเอนไซม์ในปัสสวะ ตรวจเช็คเลือด จากนั้นรีบส่งให้คุณหมอวินิฉัยโรค คุณหมอสอบถามประวัติการเดินทางการทำกิจกรรมต่างของเจ้าตัวเล็กว่าทำอะไรมา เราจึงเล่าเหตุการณ์ที่ไปขึ้นเขาวันนั้นให้ทราบ แค่นั้นแหละ คุณหมอแจ้งเราว่า เจ้าตัวเล็กอยู่ในภาวะกล้ามเนื้อลายสลาย เมื่อได้ยินประโยคนี้ เราตกใจไม่เคยเจอ ไม่เคยได้ยินภาวะแบบนี้มาก่อนเลย คุณหมอได้อธิบายต่อว่า ภาวะกล้ามเนื้อลายสลายคือ การที่กล้ามเนื้อลายส่วนที่เสียหายสลายตัวแล้วปล่อย สารไมโอโกลบินเข้าสู่กระแสเลือด ซึ่งหากมีสารนี้ในปริมาณมากเกินไปจะส่งผลให้ไตเกิดความเสียหาย หากพบหมอช้ากว่านี้อาจทำให้เกิดไตวายได้ โดยภาวะนี้มีปัจจัยหลายประการ เช่น พันธุกรรม อุณหภูมิที่สูงหรือต่ำผิดปกติ การประสบอุบัติเหตุ อาการไข้ที่ขึ้นสูงเกินปกติ การออกกำลังกายหนัก หรือเป็นเวลานาน ๆ เช่นการวิ่งมาราธอน การใช้การปฏิชีวนะบางชนิด และการใช้สารเสพติด เป็นต้น ในกรณีของเจ้าตัวเล็กน่าจะเป็นผลจากการ เดินขึ้นเขาลงเขาชันมากและเป็นเวลานาน ส่วนปัจจัยอื่น ๆ ตัดทิ้งได้เลย ซึ่งอาการของภาวะกล้ามเนื้อลายสลาย คือ กล้ามเนื้อจะอ่อนแรง โดยเฉพาะกล้ามเนื้อมัดใหญ่ที่บริเวณแขนขา และเคลื่อนไหวร่างกายลำบาก ปวดกล้ามเนื้อบริเวณหัวไหล่หลังส่วนล่างหรือต้นขา เดินไม่ไหว ปัสสาวะเป็นสีน้ำตาลแดงหรือสีเหมือนน้ำโคล่า ซึ่งในส่วนของกล้ามเนื้อลายของเจ้าตัวเล็ก มีการสลายของกล้ามเนื้อลายหนึ่งพันกว่า ๆ มากกว่าคนปกติที่สลายไม่เกินร้อย นับว่ารุนแรงพอควรเลย มิน่าล่ะ ถึงกับเดินไม่ได้ คุณหมอจึงให้เจ้าตัวเล็กรักษาตัวที่โรงพยาบาล โดยการให้น้ำเกลือซึ่งเป็นการให้สารน้ำทดแทนของเหลวในร่างกาย และช่วยกำจัดสารไมโอโกลบินออกจากไต ซึ่งช่วยรักษาการทำงานของหัวใจและอวัยวะอื่น ๆ ในร่างกายของเจ้าตัวเล็ก รวมถึงการใช้ยาขับปัสสาวะ เพื่อช่วยให้ไตทำงานเป็นปกติร่วมกับรักษาภาวะขาดสมดุลของเกลือแร่ในร่างกาย เจ้าตัวเล็กใช้เวลารักษาตัวที่โรงพยาบาล 7 วันเต็ม จึงได้รับอนุญาตให้กลับมาพักผ่อนต่อที่บ้านได้ Rhabdomyolysis หรือภาวะกล้ามเนื้อลายสลาย นับเป็นภาวะที่เราทุกคนต้องพึงระวัง หากเกิดอาการนี้กับตัวเองหรือคนรอบข้างอย่าใด้ชะล่าใจ เพราะอาจอันตรายถึงชีวิต และเหตุการณ์นี้นับเป็นบทเรียนที่จะคอยเตือนเราไปตลอดในเรื่องของการป้องกันและดูแลลูกในการทำกิจกรรมต่าง ๆ อย่างใกล้ชิด ความรอบคอบในการสังเกตอาการเจ็บไข้ที่เกิดกับตัวเองหรือคนใกล้ตัว ไม่ให้สายเกินไป