เรื่องของการถ่ายภาพหรือศิลปะการถ่ายภาพ สิ่งที่มีความสำคัญของการถ่ายภาพอย่างขาดไม่ได้ก็คือการวางจุดโฟกัสที่เหมาะสม การวางจุดโฟกัสที่เหมาะสมนั้นจะสามารถสื่อความหมายของภาพได้อย่างชัดเจนและสามารถนำภาพนั้นไปใช้ให้เกิดมูลค่าเพิ่ม ไม่ว่าจะเป็นการแสดงผลงานทางศิลปะภาพถ่าย หรือภาพถ่ายในเชิงพาณิชย์ ซึ่งถ้าเราโฟกัสไม่ถูกต้องหรือไม่ถูกจุดที่ควรจะโฟกัสแล้ว ภาพที่ถ่ายออกมาจะไม่ตรงตามจุดประสงค์ของการนำภาพไปใช้ หรือการให้ความหมายของภาพถ่ายนั้นเกิดความผิดเพี้ยนสื่อความหมายที่ไม่ถูกต้อง ดังนั้นการโฟกัสวัตถุที่ถูกต้องจะทำให้ดึงจุดเด่นและอารมณ์ของภาพออกมาเป็นเรื่องเรื่องราวที่บอกเล่ากับผู้พบเห็น ด้วยตัวของผลงานภาพถ่ายเอง ในการถ่ายภาพจุดโฟกัส หรือการวางโฟกัสของวัตถุหมายถึง การดึงจุดเด่นของวัตถุที่เราวางจุดโฟกัสนั้นให้เกิดความคมชัดเป็นกรณีพิเศษ เพื่อให้วัตถุนั้นเกิดเป็นจุดเด่นขึ้นของภาพ นั่นก็คือการบอกกับผู้พบเห็นว่าบริบทของภาพหรือสิ่งที่เราซื้อต้องการในความชัดเจนของจุดนั้นอยู่ตรงไหน และภาพนั้นต้องการสื่อสารอะไรให้คนดู ในอีกกรณีหนึ่งของการโฟกัสนั้นการเล่นความคมชัดกับความไม่คมชัดในตัวของภาพคือเป็นรูปแบบศิลปะอย่างหนึ่งของภาพถ่าย โดยแบ่งออกเป็น 3 ลักษณะโดยทั่วไปคือ ถ่ายแบบหน้าชัดหลังเบลอ 1. หน้าชัดหลังเบลอ การถ่ายภาพในลักษณะนี้เป็นสิ่งที่นิยมกันมากโดยเฉพาะการถ่ายภาพบุคคล เพราะเป็นการดึงจุดเด่นของบุคคลนั้นขึ้นมา ส่วนอื่น ๆ โดยเฉพาะพื้นหลังจะถูกลดความชัดเจนลง นั่นก็คือการให้ความสำคัญกับบุคคลด้วยการทำให้ภาพของบุคคลนั้นมีความชัดเจน และส่วนที่ไม่ต้องการนั้นจะถูกทำให้ลดความคมชัดลง แต่ก็สามารถตกแต่งให้มีความสวยงามได้โดยเฉพาะการทำโบเก้ (ถ่ายสินค้าก็เหมาะ) ถ่ายแบบหน้าเบลอหลังชัด 2. หน้าเบลอหลังชัด เป็นการทำให้ตำแหน่งโฟกัสของวัตถุดูแล้วมีความลึก ลักษณะการถ่ายแบบนี้จะเน้นในเรื่องการวางองค์ประกอบภาพโดยให้วัตถุที่ไม่สำคัญ หรือวัตถุที่จะไม่วางจุดโฟกัสอยู่ด้านหน้า ส่วนวัตถุที่ต้องการจะโฟกัสนั้นไปอยู่ด้านหลังหรือไกลออกไป จุดประสงค์ของการถ่ายภาพลักษณะนี้จะมีความคล้ายคลึงกับแบบแรกคือ หน้าชัดหลังเบลอ แต่จะเล่นกับองค์ประกอบภาพที่ให้ดูมีมิติเชิงลึกมากยิ่งขึ้น ระยะอนันท์ ชัดทั้งภาพ 3. ภาพคมชัดทั่วทั้งภาพ ภาพถ่ายในลักษณะนี้จะเกิดขึ้นโดยทั่วไปพี่ไม่จำเป็นต้องปรับค่ากล้อง คือภาพถ่ายทิวทัศน์ไม่ว่าจะเป็นภาพถ่ายเมือง หรือภาพถ่ายทิวทัศน์ธรรมชาติ ซึ่งภาพถ่ายเหล่านี้จะเป็นภาพถ่ายในระยะที่ไกล ทำให้เลนส์ของกล้องถ่ายรูปสามารถปรับระยะให้คมชัดได้ทั่วทั้งภาพ แต่ในขณะเดียวกันถ้าถ่ายภาพใกล้วัตถุการที่จะทำให้ภาพมีความคมชัดทั่วทั้งภาพได้นั้น จะต้องใช้วิธีการเอาภาพที่ถ่ายมารวมกันอย่างน้อยเราอาจจะต้องถ่ายภาพ 3 หรือ 4 ภาพ ในวัตถุเดียวกัน แต่จุดโฟกัสคนละที่ โดยใช้โหมดการถ่ายภาพที่เรียกว่า sparking เข้ามาเป็นตัวช่วยในการรวมภาพถ่ายหรือใช้ซอฟต์แวร์คอมพิวเตอร์เป็นตัวช่วย การถ่ายภาพดอกไม้ควรโฟกัสที่เกสร หรือตรงกลางของดอกไม้ ความเหมาะสมในการวางจุดโฟกัสในการถ่ายภาพเป็นองค์ประกอบหนึ่งที่สำคัญทำให้ดึงจุดเด่นของวัตถุ โดยการทำให้วัตถุที่ถูกโฟกัสนั้นมีความชัดเจนมากกว่าส่วนอื่น ๆ เพื่อทำให้ภาพนั้นบอกเรื่องราวด้วยตัวเอง ตัวอย่างเช่น การถ่ายดอกไม้ การวางโฟกัสจะวางไว้ที่ต้มดอกไม้หรือเกสรดอกไม้ เพื่อดึงจุดเด่นของความเป็นดอกไม้นั้นออกมา การถ่ายภาพบุคคลและสัตว์ที่อยู่กับที่จุดโฟกัสควรจะอยู่ที่ดวงตา หรือถ้าเป็นไปได้ในกล้องบางรุ่นสามารถขยายจุดโฟกัสให้กว้างขึ้นได้ก็ควรจะขยายให้กว้างขึ้นแล้วโฟกัสไปที่ใบหน้า การถ่ายภาพสิ่งมีชีวิตควรโฟกัสที่ดวงตา ในส่วนของการถ่ายรูปที่มีขนาดใหญ่มากอย่างเช่นอาคาร รถยนต์ การการวางโฟกัสไปที่ตัววัตถุอาจจะเป็นส่วนที่มีขนาดใหญ่ที่สุดก็ได้ อย่างเช่นผนังบ้าน หรือฝากระโปรงรถยนต์ เป็นต้น ในส่วนของจุดที่ไม่ได้โฟกัสนั้น ความคมชัดก็จะลดลงไปแต่ก็ไม่ได้หมายความว่าภาพนั้นจะเกิดการสูญเสีย เพียงแต่ว่าเรากำลังพยายามบอกว่าส่วนที่เราโฟกัสนั้น เราต้องการบอกเรื่องราวของภาพยังไงอย่างเช่น การโฟกัสไปที่รถยนต์หรือกระโปรงรถยนต์ก็บอกเป็นนัยยะสำคัญอยู่แล้วว่าจุดเด่นของภาพนั้นคือรถยนต์ หรือโฟกัสไปที่อาคารหรือผนังของบ้านภาพมันก็จะบอกว่าบ้านนั้นทางบ้านคือจุดเด่น ซึ่งต่างจากการโฟกัสวัตถุที่มีขนาดเล็ก ที่มีความชัดเจนอยู่ในตัวอยู่แล้วเพราะวัตถุที่มีขนาดเล็กเมื่อเราวางจุดโฟกัสหรือขยายจุดโฟกัสให้มีขนาดใกล้เคียงกับวัตถุนั้นความคมชัดเราอาจจะได้ทั่วทั้งวัตถุเลยก็เป็นไปได้ การถ่ายภาพสถาปัตยกรรมสามารถโฟกัสที่ตัวสถาปัตยกรรมได้เลย ในเรื่องของการโฟกัสภาพนั้นเป็นแค่บริบทหนึ่ง หรือเป็นองค์ประกอบหนึ่งของการถ่ายภาพเพียงเท่านั้น โดยให้จุดที่ต้องการบอกเล่าเรื่องราวของภาพนั้นให้เกิดความชัดเจนมากยิ่งขึ้น แต่ในขณะเดียวกันองค์ประกอบของการถ่ายภาพนั้นในเรื่องของจุดโฟกัสอาจไม่ได้ตอบโจทย์ของการถ่ายภาพทั้งหมด โดยเฉพาะภาพถ่ายทิวทัศน์ ไม่ว่าจะเป็นในเมืองหรือธรรมชาติ การกำหนดจุดโฟกัสอาจเป็นเพียงแค่การมองตำแหน่งที่เหมาะสมเฉย ๆ เท่านั้น เพราะการถ่ายภาพในลักษณะนี้ภาพถ่ายโดยทั่วไปจะมีความคมชัดทั่วทั้งภาพ ดังนั้นการใช้โหมดอื่น ๆ ในการถ่ายภาพ อย่างเช่นการปรับอุณหภูมิสี และการชิปสี ตลอดจนการจำลองฟิล์ม ก็เป็นส่วนสำคัญในการถ่ายภาพไม่น้อยไปกว่าการโฟกัสเหมือนกัน ไม่ว่าจะเป็นบริบทของความคมชัดทั้งภาพถ่าย หรือการโฟกัสเฉพาะจุด ภาพถ่ายโดย พงศธร อิ่มอุดม ผู้เขียนบทความ