สวัสดีค่ะ วันนี้แทนใจจะมาบอกทุกคนว่า อย่ากิน! "ฟ้าทะลายโจร" เพื่อป้องกัน covid-19 ถ้ายังไม่รู้สิ่งนี้ ซึ่งสิ่งที่แทนใจจะมาบอกทุกคน อาจจะเป็นสิ่งที่บางคนรู้แล้ว แต่ก็คงมีบางคนที่ยังไม่รู้ ข่าวการติดเชื้อ covid-19 ก็เพิ่มขึ้นทุกวัน ก็เลยเข้าใจกันว่าต้องกินยาดักไว้ก่อน โดยที่ไม่ทราบว่าการกินสมุนไพรฟ้าทะลายโจรนั้นมีข้อดี และข้อควรระวังอย่างไร กินไปทำไม ต้องกินเมื่อไหร่ และกินปริมาณแค่ไหนกัน ถึงจะส่งผลให้ covid-19 หายไป แทนใจจะมาสรุปสั้น ๆ ให้ทุกคนเข้าใจเองค่ะ แต่ก่อนอื่นเราไปรู้จักฟ้าทะลายโจรกันก่อนเลยค่ะ ชื่อวิทยาศาสตร์ : Andrographis paniculata (Burm.f.) Nees (วงศ์ Acanthaceae) ชื่ออื่น : ฟ้าทะลาย หญ้ากันงู น้ำลายพังพอน เมฆทะลาย ฟ้าสะท้าน ตามศาสตร์การแพทย์แผนไทย “ฟ้าทะลายโจร” จัดเป็นสมุนไพรที่มีรสขม อยู่ในกลุ่มยาเย็น มีสรรพคุณทางการแพทย์แผนไทย ใช้บรรเทาอาการไข้หวัด แก้ไอและเจ็บคอ เป็นสมุนไพรที่ได้ถูกบรรจุอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ. 2542 (บัญชียาจากสมุนไพร) กระทรวงสาธารณสุข ในรูปแบบยาเดี่ยว โดยส่วนที่ใช้ในสำหรับปรุงยารักษาอาการไข้หวัดนั้น ส่วนใหญ่จะเป็นส่วนของ ใบ นิยมนำใบแห้งมาบดเป็นผงรูปแบบแคปซูล หรือเม็ด อีกทั้งยังมีการสกัดสารสำคัญ คือ andrographolide อีกด้วย (ข้อมูลจาก คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดลหน่วยแพทย์ทางเลือก) โดยขนาดรับประทานปกติ ตามที่กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกแนะนำ 2 แบบ ดังนี้ 1. แบบผง รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 2 กรัม หรือ 3 เม็ดหรือแคปซูล วันละ 4 ครั้ง หลังอาหาร และก่อนนอน 2. แบบสารสกัด ขนาดรับประทาน 9-10 มิลลิกรัม ให้รับประทานครั้งละ 2 เม็ดหรือแคปซูล และขนาด 20 มิลลิกรัม ให้รับประทานครั้งละ 1 เม็ดหรือแคปซูล ข้อดี - จากการวิจัยของกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ที่รวบรวมเอกสารการทดลองการใช้ฟ้าทะลายโจรยับยั้ง covid-19 ในหลอดทดลองพบว่าสาร andrographolide ที่สกัดโดยโรงงานขนาดใหญ่ และสาร andrographolide ที่ได้จากการสกัดหยาบรวมๆ สามารถยับยั้งไวรัสได้ไม่ต่างกัน ดังนั้นไม่จำเป็นต้องผ่านกระบวนการแปรรูปขนาดใหญ่ สามารถปลูก และเด็ดกินเองได้ - สามารถรับประทานฟ้าทะลายโจรได้เมื่อมีอาการมีไข้ ไอ เจ็บคอ อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ได้ทันที - หาซื้อได้ง่าย ราคาถูก ปลูกเองได้ ข้อห้ามใช้ - ห้ามใช้ ในผู้ที่มีอาการแพ้ ฟ้าทะลายโจร - ห้ามใช้ ในหญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตร เนื่องจากอาจทำให้เกิดทารกวิรูปได้ คำเตือน - หากใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน อาจทำให้แขนขามีอาการชาหรืออ่อนแรง - หากใช้ฟ้าทะลายโจรติดต่อกัน 3 วัน แล้วไม่หาย หรือ มีอาการรุนแรงขึ้นระหว่างใช้ ยา ควรหยุดใช้ และพบแพทย์ - ควรระวังการใช้ร่วมกับสารกันเลือดเป็นลิ่ม (anticoagulants) และยาต้านการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวังการใช้ร่วมกับยาลดความดันเลือดเพราะอาจเสริมฤทธิ์กันได้ - ควรระวังการใช้ร่วมกับยาที่กระบวนการ metabolic ผ่านเอนไซม์ Cytochrome P450 (CYP) เนื่องจากฟ้าทะลายโจรมีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ CYP1A2, CYP2C9 และCYP3A4 อาการไม่พึงประสงค์ อาจทำให้เกิดอาการผิดปกติของทางเดินอาหาร เช่น ปวดท้อง ท้องเดิน คลื่นไส้ เบื่ออาหาร วิงเวียนศีรษะ ใจสั่น และอาจเกิดลมพิษได้ (ข้อมูลจาก คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดลหน่วยแพทย์ทางเลือก) เมื่อ 19 เม.ย.ที่ผ่านมา นพ.ปราโมทย์ เสถียรรัตน์ รองอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก พร้อมด้วย ดร.สุภาพร ภูมิอมร ผู้อำนวยการสถาบันชีววัตถุ กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ได้สรุปผลการศึกษาว่า ฟ้าทะลายโจรมีฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อและยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัสได้ แต่ไม่มีฤทธิ์ในการป้องกันเซลล์จากการติดเชื้อไวรัส covid-19 จึงไม่แนะนำให้รับประทานเพื่อการป้องกันโรค โดยที่ยังไม่มีอาการเพราะไม่มีผลในการป้องกัน แต่ให้รับประทานทันทีเมื่อเริ่มมีอาการคล้ายอาการของโรคไข้หวัดใหญ่ (flu-like symptoms) ได้แก่ มีไข้ ไอ เจ็บคอ อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ (ข้อมูลจาก สำนักข่าว Hfocus เจาะลึกระบบสุขภาพ) สำหรับผู้ที่จะกินยาฟ้าทะลายโจรที่วางขายในท้องตลาดทั่วไปเพื่อรักษาโรค covid-19 ซึ่งเป็นโรคหวัดชนิดหนึ่งนั้น อ.ปานเทพ ให้คำแนะนำ ว่า เนื่องจากปริมาณสาร andrographolide ในฟ้าทะลายโจรที่ใช้การรักษาโรคหวัดทั่วไปจะต้องใช้ประมาณ 60 มิลลิกรัมต่อวัน ซึ่งในการผลิตยาฟ้าทะลายโจรกำหนดค่ามาตรฐานว่าจะต้องมีสาร andrographolide ไม่ต่ำกว่า 1% แปลว่าหากยาฟ้าทะลายโจรแบบแคปซูลขนาด 350-400 มิลลิกรัม ผู้ป่วยด้วยไข้หวัดทั่วไปก็ต้องกินวันละ 16 เม็ด คือกิน 4 มื้อ มื้อละ 4 เม็ด ส่วนโรค covid-19 ซึ่งเป็นกลุ่มโรคไข้หวัดที่มีอาการรุนแรงกว่า จากการทดลองใช้กับผู้ป่วยทั้ง 304 คน พบว่า จะต้องใช้ปริมาณสาร andrographolide ในฟ้าทะลายโจรเป็น 3 เท่าของการรักษาโรคหวัดทั่วไป หรือประมาณ 180 มิลลิกรัมต่อวัน คือ หากในยาฟ้าทะลายโจรมีสาร andrographolide อยู่ 1% ตามมาตรฐานขั้นต่ำ ผู้ป่วยก็ต้องกินยาฟ้าทะลายโจรวันละ 48 เม็ด เยอะมากๆเลยค่ะ (ข้อมูลจาก กรมสุขภาพจิต) ดังนั้นหากเรารับประทานฟ้าทะลายโจรในการรักษา covid-19 โดยที่ไม่ทราบข้อมูลที่แน่ชัด ก็ไม่มีประโยชน์ในการรับประทานนะคะ แพทย์แนะนำให้รับประทานเท่าไหร่ควรทำตามนะคะ ไม่ควรที่จะวินิจฉัยเอง เนื่องจากตัวฟ้าทะลายโจรมีผลข้างเคียงดังที่กล่าวมา แทนใจขอสรุปเลยละกันนะคะว่า ไม่ควรรับประทานฟ้าทะลายโจรเพื่อป้องกัน covid-19 แต่จงรับประทานเพื่อรักษาจะดีกว่าถ้าหากยังไม่รับเชื้อเข้าร่างกาย ก็ไม่ต้องไปกินนะคะ เชื่อฟังคุณหมอดีที่สุดค่ะ สุดท้ายนี้แทนใจขอเป็นกำลังใจให้กับทุกคน ผ่านวิกฤตนี้ไปด้วยกันนะคะ เครดิตรูปภาพจาก ภาพปกจัดทำขึ้นเองผ่าน canva.com Xishuangbanna Tropical Botanical Garden, Chinese Academy of Sciences. : ภาพที่ 1 กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก : ภาพที่ 2 @olly / pexels : ภาพที่ 3