สืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นไทยด้วยการทำผ้ามัดย้อมจากสีธรรมชาติ มีการสันนิษฐานว่าการย้อมผ้ามีมาแล้วกว่า 100 ปี สมัยก่อนไม่มีสีย้อมผ้าสังเคราะห์เช่นปัจจุบัน คนสมัยก่อนจึงใช้ภูมิปัญญาโดยการใช้สีจากวัสดุธรรมชาติมาย้อมเครื่องนุ่งห่มให้เกิดสีสันสวยงาม โดยใช้ทั้งส่วนที่เป็น ใบ และเปลือก มาสับให้เป็นชิ้นเล็ก จากนั้นนำไปต้มให้เกิดสี ก่อนนำผ้าทอสีขาวมาย้อมให้เกิดสีตามต้องการเสน่ห์ของผ้ามัดย้อมอยู่ที่ลวดลายและโทนสีที่เป็นเอกลักษณ์ตามธรรมชาติ ลวดลายและสีสันที่ปรากฏบนผ้าขึ้นอยู่กับความคิดสร้างสรรค์ของผู้ออกแบบ จึงมีความเป็นอิสระไม่ตายตัว เป็นผลงานที่เราสามารถคิดและออกแบบได้ด้วยตัวเองแหล่งกำเนิดสีย้อมผ้าจากวัสดุธรรมชาติแต่ละชนิดให้สีที่แตกต่างกันไป โดยวัสดุธรรมชาติสามารถให้สีแตกต่างกันได้ ดังนี้สีม่วง : ลูกหว้า อัญชันสีคราม : รากและใบของต้นคราม สีชมพู : แก่นฝาง ต้นมหากาฬสีเขียว : ใบหูกวาง เปลือกต้นมะริด เปลือกกะหูด ใบมะม่วง เปลือกผลทับทิมสีเหลือง : แก่นขนุน ขมิ้นชัน ดอกคำฝอยสีส้ม : เปลือกและรากยอสีชมพู : เปลือกยอ แก่นฝาง ลูกคำแสดสีน้ำตาลแก่ : เปลือกไม้โกงกางสีดำ : ได้จากลูกมะเกลือ ลูกกระจาย ต้นกะเม็ง ผลและเปลือกของสมอหลักการสำคัญในการทำผ้ามัดย้อม คือ ส่วนที่ถูกมัดจะเป็นส่วนที่ไม่ต้องการให้เกิดสี ส่วนที่ไม่ถูกมัดคือส่วนที่ต้องการให้เกิดสีนั่นเอง วันนี้ผู้เขียนขอยกตัวอย่างการทำผ้ามัดย้อมลายดาวกระจาย 8 แฉก สีชมพู (สีจากแก่นฝาง) ให้ทุกท่านได้ชมกันค่ะวัสดุที่ต้องใช้ผ้าฝ้าย หรือผ้าสีขาวแก่นฝางสารละลายสารส้มสารละลายน้ำปูนแดงวัสดุสร้างลาย เช่น หนังยาง ไม้หนีบผ้า ไม้แผ่นรูปภาพโดยผู้เขียน : ฟางฟ่อนรูปภาพโดยผู้เขียน : ฟางฟ่อนรูปภาพโดยผู้เขียน : ฟางฟ่อนวิธีทำพับผ้าครึ่งนึงตามแนวทแยงมุมให้เป็นรูปสามเหลี่ยมพับครึ่งสามเหลี่ยมอีกครั้ง และพับครึ่งสามเหลี่ยมอีกครั้ง พยามยามพับให้ปลามมุมสามเหลี่ยมแหลมใช้ไม้หนีบผ้าหนีบผ้า โดยเว้นระยะห่างจากด้านปลายแหลมของผ้าลงมาประมาณ 1 เซนติเมตรจากนั้นใช้แผ่นไม้ 2 แผ่น ประกบผ้าทั้ง 2 ด้าน มัดแผ่นไม้ด้วยหนังยางให้แน่นเพื่อไม่ให้ติดสีย้อมผ้าทำเช่นเดียวกันกับข้อ 4 โดยเว้นระยะห่างออกมาอีกประมาณ 1 เซนติเมตรจากนั้นนำผ้าที่มัดแล้วไปแช่ในสารละลายสารส้มประมาณ 1-2 นาที บิดให้หมาดนำผ้าไปแช่ต่อในสีธรรมชาติที่ต้มไว้แล้วล่วงหน้า ประมาณ 5 นาทีนำผ้าขึ้นไปล้างด้วยสารละลายน้ำปูนใส และล้างต่อด้วยน้ำสะอาด บิดให้หมาดนำไปพึ่งลมให้แห้ง เป็นอันเสร็จขั้นตอนการมัดย้อมผ้าจากสีธรรมชาติค่ะ รูปภาพโดยผู้เขียน : ฟางฟ่อน