การสอนโครงงานวิทยาศาสตร์ เป็นการจัดการเรียนการสอนโดยให้นักเรียน ศึกษา ค้นคว้าในเรื่องที่สนใจด้วยตนเอง โดยใช้วิธีการและกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และมีครูคอยให้คำแนะนำ ปรึกษาในทุกขั้นตอนของการทำงาน ลักษณะเด่นของโครงงานวิทยาศาสตร์คือการที่นักเรียนคิดเอง ทำเอง หาคำตอบหรือแก้ปัญหาที่สงสัยด้วยตนเอง นักเรียนค้นพบความรู้หรือสร้างองค์ความรู้ได้ด้วยตนเอง จากการศึกษาปัญหาที่เขาสนใจการที่นักเรียนจะทำโครงงานวิทยาศาสตร์ได้นั้น ทักษะพื้นฐานที่จำเป็นที่สุดก็คือทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ โครงงานวิทยาศาสตร์เริ่มต้นจากการสังเกตสิ่งที่อยู่รอบตัว แล้วเกิดคำถามหรือข้อสงสัยเกี่ยวกับสิ่งที่สังเกต ซึ่งก็คือปํญหานั่นเอง หลังจากนั้นก็จะมีการตั้งจุดประสงค์ว่าต้องการจะศึกษาอะไร จะศึกษาอย่างไร โดยมีการวางแผนการดำเนินงานที่ชัดเจนอย่างเป็นลำดับขั้นตอน เลือกใช้ เลือกหาเครื่องมือหรืออุปกรณ์ ออกแบบการทดลอง หรือสำรวจข้อมูลด้วยตนเอง ลงมือปฏิบัติเอง บันทึกผลการปฏิบัติเอง จนกระทั่งได้คำตอบของปัญหาที่นักเรียนสนใจ แล้วเราจะเริ่มต้นการสอนโครงงานวิทยาศาสตร์อย่างไร เพื่อฝึกให้นักเรียนเกิดความรู้ ทักษะ กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ สำหรับสร้างโครงงานวิทยาศาสตร์ด้วยตนเองสำหรับวิธีการออกแบบการจัดกิจกรรมการสอนโครงงานวิทยาศาสตร์ วิธีการง่ายๆที่จะนำเสนอในวันนี้ แนะนำให้คุณครูใช้สื่อที่หาง่ายๆจากทุกบ้าน เช่นเดียวกัน สื่อที่นำเสนอสำหรับใช้สอนโครงงานวิทยาศสตร์ในวันนี้ก็คือ ไข่นั่นเอง จะเป็นไข่ไก่ ไข่เป็ดหรือ ไข่สัตว์ชนิดใดก็ได้ ที่เราหาได้ โดยมีขั้นตอนดังนี้1. ให้นักเรียนสังเกตไข่ แล้วบันทึกข้อมูลที่ได้จากการสังเกตให้ได้มากที่สุด โดยใช้ประสาทสัมผัสทั้ง 5 ซึ่งนักเรียนอาจได้ข้อมูลเกี่ยวกับรูปร่างลักษณะ สี กลิ่น รสชาติ ผิวสัมผัส2. ให้นักเรียนตั้งคำถามหรือสิ่งที่สงสัยเกี่ยวกับไข่ให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ โดยคำถามเหล่านั้นต้องเป็นคำถามที่สามารถหาคำตอบได้โดยใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ เช่น ไข่ที่มีขนาดต่างกัน จะมีปริมาณไข่ขาวไข่แดงเท่ากันหรือไม่อย่างไร , ถ้าจะต้มไข่ให้สุกเป็นไข่ลวก ไข่ยางมะตูมหรือไข่สุกพอดี จะใช้เวลาในการต้มนานเท่าไร ,จะมีวิธีทดสอบได้อย่างไรบ้างว่าไข่เป็นไข่เก่าหรือไข่ใหม่ , จะทดสอบได้อย่างไรว่าไข่เป็นไข่สุกหรือไข่ดิบ ฯลฯ3. ให้นักเรียนเลือกคำถามที่สนใจมากที่สุดที่ต้องการทราบคำตอบ กำหนดจุดประสงค์ ตั้งสมมติฐานหรือคาดคะเนคำตอบของปัญหานั้น4. ออกแบบวิธีการในการตรวจสอบสมมติฐานเพื่อหาคำตอบของปัญหาที่นักเรียนสนใจ เพื่อจัดทำโครงงานวิทยาศาสตร๋ เช่น โครงงานความสุกของไข่ , ปัจจัยที่ส่งผลต่อขนาดของไข่ , ชนิดของอาหารมีผลต่อสีของไข่แดงอย่างไร , สำรวจอาหารที่ทำจากไข่ ฯลฯ5. ดำเนินการแก้ปัญหาตามขั้นตอนที่ออกแบบไว้ รวบรวมข้อมูลที่ได้จากการดำเนินการทดลองหรือสำรวจแล้วแต่วิธีการที่ออกแบบไว้6. อภิปรายข้อมูลและสรุปผล จากข้อมูลที่รวบรวมได้ เพื่อตอบคำถามจากปัญหาที่นักเรียนสนใจ ซึ่งอาจสอดคล้องกับสมมติฐานที่วางไว้หรือไม่ก็ได้เห็นมั้ยคะว่า การสอนโครงงานวิทยาศาสตร์ สามารถทำได้ง่ายๆ โดยใช้สื่อการสอนรอบตัว ผนวกกับความคิดสร้างสรรค์ของคุณครูแค่นั้นเอง ลองมองไปรอบๆตัวซิคะยังมีอะไรอีกบ้างที่คุณครูสามารถนำมาใช้เป็นสื่อการสอนได้โดยไม่ต้องสิ้นเปลืองงบประมาณน้อยที่สุด เพื่อให้เด็กๆเห็นและเข้าใจว่าวิทยาศาสตร์อยู่รอบตัวเขาจริงๆ ขอขอบคุณภาพจาก Unsplash ภาพปก Photo by Danielle MacInnes ภาพประกอบที่ 1 Photo by 青 晨 ภาพประกอบที่ 2 Photo by Joseph Gonzalez ภาพประกอบที่ 3 Photo by Mae Mu ภาพประกอบที่ 4 Photo by Louis Hansel @shotsoflouis และ ภาพประกอบที่ 5 Photo by SIVA T