เมืองแห่งพญานาคลุ่มแม่น้ำโขง เมืองนครพนมอันศักดิ์สิทธิ์ แผ่นดินแห่งพระธาตุพนมที่มักมีผู้คนมาสักการะกันไม่ขาดสาย ความเรียบง่ายในการใช้ชีวิตของคนเมือง เห็นได้ชัดตั้งแต่ก้าวแรกที่ได้ไปเยือน ความเรียบง่ายยังแทรกเข้าไปอยู่ในอาชีพของคนเมือง เกิดเป็นการทำงานที่สร้างรายได้ และมีความเป็นเอกลักษณ์ของชาวนครพนม ผ้าย้อมขี้ควาย คือผลิตภัณฑ์ที่ชาวนครพนมร่วมกันสร้าง และรักษาไว้ จนเกิดเป็นภูมิปัญญาประจำเมืองไป และผ้าย้อมขี้ควายนี้เอง ที่กระตุกให้เศรษฐกิจของเมืองนครพนม ยังสว่างไสวได้อยู่ เป็นเหมือนสิ่งที่ชาวเมืองทุกคนร่วมใจกัน ว่าจะต้องรักษาภูมิปัญญานี้เอาไว้ให้จงได้ ผู้สืบทอดภูมิปัญญา คุณนงคราญ ทองพุ เล่าถึงการทำผ้าย้อมขี้ความไว้ว่า “จุดเด่นของจังหวัดนครพนมคือการทอผ้า โดยเฉพาะบ้านบะหว้าแห่งนี้ ได้ทำอาชีพเกี่ยวกับการย้อมผ้าจากขี้ควาย สีขี้ควายจะเป็นสีนวล งามตา และเมื่อย้อมแล้วผ้าจะนิ่มพริ้ว ใส่แล้วจะอุ่นมีความสุข” ทำให้เรานึกถึงกระแสไหลเย็นใจของแม่น้ำโขง ผ้าย้อมขี้ควายช่างเหมาะกับวิถีชีวิตเช่นนี้เหลือเกิน การย้อมผ้าขี้ควาย จะนำข่าตะไคร้ใบมะกรูดใบเตยหอมมาหั่นเป็นชิ้นเล็กๆ และนำมาผสมกับขี้ควาย ใส่น้ำเปล่า และคนให้เข้าด้วยกัน หลังจากนั้นนำมากรองเอาน้ำออก เมื่อถึงขั้นตอนการย้อมจะนำเกลือใส่ลงไป เพื่อให้สีย้อมติดทน และตั้งไฟให้น้ำเดือด รอเดือดประมาณ 1 ชั่วโมงจะนำผ้าออกมา เวลาย้อมผ้าย้อมขี้ควาย จะพลิกฝ้ายตลอดเวลา เพื่อให้สีสม่ำเสมอ การล้างผ้าจะล้างด้วยน้ำสะอาด 5-6 น้ำแล้วนำไปแช่ในน้ำใบเตย หรือน้ำยาปรับผ้านุ่มในน้ำสุดท้าย สิ่งที่ยากที่สุดในการทำผ้าย้อมขี้ควาย คุณนงคราญบอกไว้ว่า “การทำผ้าย้อมขี้ควายจะยากตรงสีไม่เท่ากัน เพราะขึ้นอยู่กับว่าควายกินอะไร จะมีผลต่อสีของขี้ควาย ถ้าย้อมออกมาแล้วสีจางเกินไปจะย้อมซ้ำอีก” “แต่ดีใจที่มีผู้สืบสานไป ตอนนี้มีรุ่นหลานมาช่วยทำสื่อสารการทำผ้าแล้ว เพราะรุ่นย่าก็แก่ลงไม่ค่อยมีแรงทำแล้ว” คุณนงคราญขอฝากทิ้งท้ายไว้ให้คนรุ่นหลัง