วันนี้เป็นวันหยุดสุดสัปดาห์ พี่ตื่นมาแต่เช้า ไปจ่ายตลาด บรรยากาศของตลาดเช้าวันนี้ ไม่ได้มีอะไรใหม่ ทุกอย่างยังดำเนินตามวิถีของมัน เพียงแต่เราต้องใส่หน้ากากไปไหนมาไหน แค่นั้นเอง วิถี new normal ไม่ได้ทำให้เสน่ห์ของตลาดสดในยามเช้าลดลงเลย ผู้คนยังคงมาจับจ่ายใช้สอย เพราะอย่างไรเสีย ทุกคนก็ต้องกิน เพียงแค่ต้องคอยรักษาระยะห่าง และทำตามวิถี new normal แค่นั้นเอง.... ช่วงนี้เป็นช่วงหน้าฝน ไปตลาดก็จะมีผักหลายชนิด ผักบางชนิดมีแทบทุกร้าน วันนี้ก็เช่นกัน พี่ไปตลาดเห็นกวางตุ้งดอกเยอะมาก เหมือนทุกร้านนัดกันขาย ราคาก็ไม่แพงด้วย กำเบ้อเร่อแค่ 10 บาท ผักกวางตุ้งดอกแถวบ้านพี่เรียกว่า ผักกาดจ้อน หรือผักกาดดอก เป็นภาษาเหนือ พวกป้า ๆ ลุง ๆ แถวบ้านพี่ จะมีคำเรียกผักกาดจ้อน หรือกวางตุ้งดอกว่า "ปู้เขียวหางดอก" ซึ่งหมายถึงไก่ตัวผู้ที่มีหางสวยงาม เป็นการเปรียบเปรยกวางตุ้งดอกว่าเป็นไก่ ทั้งที่จริงแล้วไม่ใช่ ก็ตลกดี 555 บ้านไหนที่ทำกับข้าวจากกวางตุ้งดอก ถัามีใครถามว่า วันนี้จะทำอะไรกิน เค้าก็จะหยอกและตอบไปว่า วันนี้มีปู้เขียวหางดอก จะต้ม ยำ ทำ แกง ก็ว่ากันไป พอได้ยินชื่อเปรียบเหมือนไก่ ก็ฟังดูมีอันจะกินขึ้นมาทันที!!! อาหารยอดนิยมของภาคเหนือ ไม่มีบ้านไหนไม่รู้จัก อาหารยอดนิยมที่ทำมาจาก "ปู้เขียวหางดอก" นั่นก็คือ "ผักกาดจอ" ถ้านึกย้อนไปสมัยก่อน ผักกวางตุ้งดอก เป็นผักที่หาง่ายมาก แทบไม่มีบ้านไหน ที่ไม่ปลูกไว้กินกัน ถ้าไปตลาดก็มีมาขายตลอด ไม่เคยขาด ราคาก็ไม่แพง เมื่อสมัยยังเป็นเด็กมีตังค์ 2 บาท ก็ซื้อผักกวางตุ้งดอกกินกันได้ทั้งบ้าน ทำได้หลากหลายเมนู โดยเฉพาะเอามาทำ "ผักกาดจอ"... "ผักกาดจอ" เป็นอาหารที่ทำง่าย อร่อย วิธีทำง่ายไม่ยุ่งยาก เป็นอาหารที่ส่วนผสมไม่เยอะ แค่นำผักกวางตุ้งดอก ไปต้มใส่เกลือ กระเทียม และมะขามเปียก รอจนผักกาดสุกกำลังดี มีรสชาติซุปในผัก เท่านั้นเอง กินกับน้ำพริกตาแดง เพิ่มความนัวของน้ำพริกด้วยมะกอกสุก ปั้นข้าวเหนียวจิ้มน้ำพริก แล้วกินกับผักกาดจอ เท่านี้ก็เป็นสุดยอดอาหารแล้ว เมื่อก่อนถ้าบ้านไหนมีฐานะหน่อยก็จะใส่หมู หรือซี่โครงลงไป ทานคู่กับพริกแห้งคั่ว หรือจะทานกับน้ำพริกก็แล้วแต่ ก็อร่อยไปอีกแบบ บางบ้านไม่รู้จะทำอะไรก็ทำผักกาดจอ ยืนพื้นไว้ก่อน กับข้าวอื่นเดี๋ยวตามมาเอง 5555 ยิ่งในช่วงหน้าหนาว ผักกาดจ้อนหรือกวางตุ้งดอกเยอะมาก เยอะเสียจนบางบ้านทำผักกาดจอแทบทุกวัน!!! หากใครเคยฟังเพลง "ผักกาดจอ" ของคุณจรัล มโนเพ็ชร จะมีท่อนนึงที่ร้องว่า..."ขึ้นเฮือน ขึ้นเฮือนมาต่องแต่ง เปิดฝาหม้อแกง โอ๊ะ ผักกาดจอ...อ้ายไปแอ่วสาวบ้านเหนือ สาวมักส้าบ่าเขือ กับผักกาดจอ...อ้ายไปแอ่วสาวบ้านใต้ สาวมักแค๊บไขกับผักกาดจอ...น้องสาว หน้าขาว อล่องฉ่อง ซ้ำมัก น้ำพริกอ่องกับผักกาดจอ... กึ๊ดไป เป๋นดีไค้ฮุ๋ย กิ๋นยาหมูตุ้ย.... กับผักกาดจอ" เพลงนี้อธิบายความเป็นผักกาดจอได้อย่างชัดเจน ทั้งวิถีชีวิตคนเมืองเหนือ และบริบทอื่น ๆ ที่หลอมรวมอยู่ในวิถีชีวิตคนเมืองเหนือ ลองไปหามาฟังกันดู จะเห็นภาพชัดเจนเลย... "ผักกาดจอ" เป็นอาหารที่สะท้อนได้ถึงวิถีชีวิต รวมทั้งเล่าเรื่องวิธีการใช้ชีวิตของผู้คนได้เป็นอย่างดี ยิ่งเป็นสมัยก่อนยิ่งชัดเจน แต่ละบ้านไม่ต้องเร่งรีบและดิ้นรนมากมายเหมือนตอนนี้ เมื่อตอนพี่เป็นเด็ก แถวบ้านพี่ไม่มีใครไม่ปลูกผัก ต่อให้บ้านไม่มีที่ดินมากมาย หรือบ้านหลังจะใหญ่แค่ไหน อย่างน้อยก็มี กระถางผักชี กระถางพริก มีพื้นที่สักหน่อยก็ลงแปลงผักเล็ก ๆ และแน่นอน ผักกาด ก็เป็นหนึ่งในนั้น และในทุกวันต้องมีอย่างน้อยสักบ้านที่ทำ "ผักกาดจอ" เหมือนคนกรุงสมัยนี้กินผัดกระเพรานั่นแหละ ทำง่าย ทานง่าย อร่อยถูกปากคนเมือง555 และในวันนี้บ้านพี่ก็ทำผักกาดจอกินเหมือนกัน!!! ภาพปกและภาพประกอบโดย MeFah ติดตามและอ่านบทความอื่น ๆ ได้ ที่นี่