...เคยกิ๋นผักกาดจอ บ่เคยกิ๋นพิซซ่า หากว่าลงต๊องจะยะจะได เปิ้นบ่ไจ้คนเมือง บ่เมินหากเปิ้นลาไกล อ้ายจะอู้จะได้บ่ออก... ...ปากแดงๆ จะไว้ใจได้กา... เพลงคุ้นหูกันดี ที่ไม่ต้องไปเมืองเหนือก็ได้ยิน "จะไว้ใจได้กา" ของ ลานนา คัมมินส์ ที่เคยฮิตทั่วบ้านทั่วเมืองมาพักใหญ่ ๆ หลายคนฟังเพลิน ๆ ไม่ได้ฟังความหมายทุกคำ แต่หากฟังดี ๆ แล้ว อาจจะเอ๊ะกับบางคำ อย่างในเพลงท่อนข้างต้น ที่ยกตัวอย่างมา ก็มีความหมายว่า "เคยกินผักกาดจอ ไม่เคยกินพิซซ่า หากว่าท้องเสียจะทำอย่างไร เค้าไม่ใช่คนเหนือ อีกไม่นานหากเค้าจากไป พี่ก็ไม่รู้จะพูด จะทำยังไง" แปลความหมายคร่าว ๆ ได้แบบนี้ แต่ มีหนึ่งคำ ที่ไม่รู้จะแปลความหมายเป็นภาษากลางได้อย่างไร คือ คำว่าผักกาดจอ ถ้าใครงงกับคำนี้ บอกได้เลยว่าไม่แปลก บทความนี้ จะพาท่านไปรู้จักกับผักกาดจอ จอผักกาด หรือ ผักกาดจอ เป็นอาหารเหนือประเภทแกง โดยใช้ผักกาดกวางตุ้งที่กำลังออกดอก ภาษาเหนือเรียกว่าผักกาดจ้อน หรือผักกาดดอก ซึ่งปรุงด้วย เกลือ กะปิ ปลาร้า ปรุงรสด้วยน้ำมะขามเปียก หรือมะขามสด ใส่กระดูกหมูด้วยก็ได้ นิยมรับประทานกับพริกแห้งทอดโดยจะโรยหน้าแกง หรือ รับประทานต่างหากก็ได้ ผักกาดจอ มีวิธีการทำและวัตถุดิบ ดังนี้ วัตถุดิบสำหรับ 1 หม้อ (กินได้ 2 - 3 คน) - ผักกาดกวางตุ้ง 2 กำ หรือประมาณ 1 กิโลกรัม - หมูสามชั้น 400 กรัม (หรือบางท่านจะใช้ซี่โครงหมูก็ได้) - หอมแดง 5 หัว - กระเทียม 2 หัว - กะปิ 2 ช้อนโต๊ะ - มะขามเปียก 3 ฝัก - เกลือป่น 1 ช้อนชา - ซุปไก่ก้อน 1/3 ก้อน - พริกทอด และหอมเจียวสำหรับโรยหน้า ปริมาณแล้วแต่ความชอบ ขั้นตอนการทำ 1. เด็ดผักกาดกวางตุ้งเป็นท่อน ๆ ให้พอรับประทานได้พอดีคำ 2. หั่นหมูสามชั้น เป็นชิ้น 3. แช่มะขามเปียกจำนวน 3 ฝัก 4. ตั้งหม้อน้ำ ใส่กะปิ หอมแดง กระเทียม เกลือ ซุปไก่ก้อน รอจนน้ำเดือด ใส่หมูสามชั้นที่หั่นไว้ลงไป 5. ขณะต้ม จะมีฟองออกมา ให้ช้อนฟองออกบ่อยๆ 6. เมื่อน้ำเดือดอีกครั้ง ให้ใส่ผักกาดจ้อน(ผักกาดกวางตุ้ง) ลงไป โดยบางท้องถิ่นจะขยำผักให้ช้ำก่อนลงหม้อ 7. รอน้ำเดือดอีกรอบ ใส่มะขามเปียกที่แช่ไว้ลงไป 8. ปิดฝาหม้อ รอเดือดอีกครั้ง เป็นอันเสร็จสิ้น 9. ก่อนรับประทาน ให้โรยหน้าด้วย พริกทอด และ หอมทอด เคล็ดลับความอร่อย ของผักกาดจอ คือ ผักกวางตุ้งที่สดใหม่ จะมีความหวานในตัว หรือบางท้องที่จะใส่ถั่วเน่าลงไปตัว แต่หากไปตามร้านอาหารเหนือส่วนมากจะไม่ได้ใส่ลงไป เนื่องจากมีกลิ่นที่ลูกค้าบางคนอาจจะไม่ชอบ และที่สำคัญเอกลักษณ์อีกหนึ่งอย่างของจอผักกาดก็คือ พริกทอดและหอมเจียว ที่ทำมาใหม่จะมีความหอม เมื่อรับประทานเข้าไปจะเพิ่มความอร่อยนัวเป็นอย่างมาก คำหลาย ๆ คำ ในภาษาถิ่น บางคำ ไม่มีคำที่ความหมายตรงตัวในภาษาไทยกลาง ที่จะใช้เรียกแทนได้ ผักกาดจอ ก็เช่นกัน บางทีอาจเคยชิม เคยกินมาแล้ว แต่ ไม่รู้จักชื่อ หรือ บางทีเคยได้ยิน แต่ นึกไม่ออกว่าหน้าตาเป็นแบบไหน ส่วนใครยังไม่เคยลิ้มลอง หากมีโอกาสอยากให้หามาลองชิมกัน ภาพโดยผู้เขียน