เมื่อมีข่าวคราวประเด็นต่าง ๆ ของ ย่าโม ให้พูดถึงกัน จะมีการหยิบยกเอาประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจของท่านมาพูดคุยกันเสมอ ด้วยความเคารพศรัทธาเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาว โคราช ทำให้หลายคนสนใจที่จะศึกษาค้นคว้าประวัติความเป็นมาที่มีหลายแง่มุมให้สนใจ แต่ขึ้นชื่อว่าประวัติศาสตร์แล้วหลายคนอาจมองดูเป็นเหมือน ยาขม ที่มีตัวเลข และรายละเอียดค่อนข้างมาก จึงขอพาไปรู้จักกับประวัติ ย่าโม ในแบบฉบับที่รับรองว่าวันพรุ่งนี้คุณจะคุยกับคนอื่นรู้เรื่องทันทีท้าวสุรนารี มีพระนามเดิมว่า โม มีชีวิตอยู่ในช่วงประวัติศาสตร์สำคัญของไทยในปี พ.ศ.2314 - พ.ศ.2395 ถ้าบอกปี พ.ศ.แบบลอย ๆ คงจะงงกันใช่ไหมว่านานขนาดไหน ถ้าเทียบให้เข้าใจง่าย พ.ศ.2314 คือหลังจากที่กรุงศรีฯ แตก 4 ปี ใช่แล้วครับอยู่ในรัชสมัยของ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ของกรุงธนบุรี จนไปถึง พ.ศ.2395 สมัยที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชการที่ 4 ครองราชย์เป็นปีที่ 2 ร้องอ๋อกันเลยใช่ไหมครับว่าชีวิตของท่านอยู่ในช่วงไหน จำช่วงเวลานี้ไว้ให้ดีครับว่าเป็นรอยต่อของ 3 อาณาจักร อยุธยา – ธนบุรี – รัตนโกสินทร์ เพราะฉะนั้นจึงเป็นช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อของประวัติศาสตร์ชาติไทยกลับมาที่ ท้าวสุรนารี กันต่อ เมื่อท่านอายุได้ 25 ปี (ช่วงสมัยรัชกาลที่ 1) เป็นจุดเปลี่ยนครั้งสำคัญเมื่อได้สมรสกับ นายทองคำขาว พนักงานกรมการเมืองนครราชสีมา ขอขยายความกันสักนิดว่า กรมการเมือง คือตำแหน่งงานปกครองในสมัยโบราณ มีหน้าที่ให้คำปรึกษาเจ้าผู้ครองเมือง ซึ่งในขณะนั้นคือ เจ้าพระยานครราชสีมา (ทองอิน ณ ราชสีมา) พนักงานกรมการเมืองถือเป็นตำแหน่งกิตติมศักดิ์ที่มีหน้ามีตามากในสมัยนั้น นางโม ที่ในขณะนั้นยังไม่ได้ตำแหน่งท้าวสุรนารี จึงเริ่มเป็นที่รู้จักจากการเป็นผู้มีอัธยาศัยใจคองดงามชอบช่วยเหลือสังคม ไม่นานนัก นายทองคำขาว ได้เลื่อนเป็น พระภักดีสุริยเดช รั้งตำแหน่งเป็นรองปลัดเมืองนครราชสีมา จึงได้บรรดาศักดิ์ คุณนายโม และขึ้นสู่ฐานันดร คุณหญิงโม เมื่อนายทองคำขาวขึ้นสู่ตำแหน่ง พระยาสุริยเดช ปลัดเมืองนครราชสีมา ซึ่งถือเป็นยศชั้น พระยา และเป็นช่วงเวลาที่ชาวโคราชต่างมีความรัก ศรัทธาในตัวคุณหญิงโม ในฐานะที่สร้างคุณงามความดีให้กับเมืองโคราชมากมายประวัติศาสตร์เข้ามาสู่ช่วงสำคัญ ในปี พ.ศ.2369 เข้าสู่สมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 คุณหญิงโมในเวลานั้นอายุ 55 ปี เจ้าอนุวงศ์แห่งเวียงจันทน์ได้ยกทัพเข้าตีหัวเมืองนครราชสีมา ทำไมต้องยึด? ถ้าติดตามภาพยนตร์ประวัติศาสตร์เวลากองทัพจะยึดราชธานี จำเป็นจะต้องตีหัวเมืองรอบ ๆ ให้แตกก่อนเพื่อกวาดต้อนเอาเสบียง ไพร่พล เช่นเดียวกับเมืองนครราชสีมาที่ในเวลานั้นชาวบ้านถูกกวาดต้อนเป็นเชลย คุณหญิงโมเป็นหนึ่งในนั้น แต่ยังไม่ทันพ้นเขตแดนนครราชสีมา คุณหญิงโมที่มีสติปัญญาหลักแหลม เป็นสตรีที่เชี่ยวชาญการรบ ได้รวบรวมชาวบ้าน และเชลยที่ถูกกวาดต้อน คุณหญิงโมได้ปลุกใจทุกคนให้ฮึดสู้ ตีฝ่าวงล้อมฆ่าฟันกองทัพของเจ้าอนุวงศ์จนเสียกระบวนแตกพ่ายที่ ทุ่งสัมฤทธิ์ ยังไม่ทันได้พ้นเขตแดนราชสีมาเสียด้วยซ้ำอยากทราบกันแล้วใช่ไหมว่าทุ่งสัมฤทธิ์อยู่ที่ไหน ทุ่งสัมฤทธิ์อยู่ใน อ.พิมาย ในปัจจุบัน จากตัวเมืองโคราชขึ้นไปทาง อ.โนนสูง สักประมาณ 50 กิโลเมตร ลองหลับตาจินตนาการว่าตัวเราอยู่ในกลุ่มเชลยสิครับ ระยะทาง 50 กิโลเมตรที่ถูกกวาดต้อนเดินเท้าอาจจะใช้เวลาสักประมาณ 1 วัน ถ้าเดินเท้าจากเมืองโคราชตอนเช้า ถึงทุ่งทุ่งสัมฤทธิ์คงเป็นจุดพักช่วงค่ำพอดี คุณหญิงโมไม่ปล่อยให้ลูกหลานชาวโคราชต้องเป็นทาสพ้นคืนด้วยวีรกรรมอันน่ายกย่องนี้ ในปีต่อมา วันที่ 30 ตุลาคม พ.ศ.2370 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาคุณหญิงโม ขึ้นเป็น ท้าวสุรนารี ในฐานะวีรสตรีที่มีส่วนในการกอบกู้บ้านเมือง เป็นที่รักของชาวโคราช จนถึงแก่อสัญกรรมเมื่อเดือนเมษายน พ.ศ.2395 ซึ่งคาบเกี่ยวมาถึงรัชสมัยของ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 รวมอายุได้ 81 ปีชาวโคราชได้รวมใจสร้างอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารี แล้วเสร็จในปี พ.ศ.2477 หากสังเกตให้ดีพระพักต์ของท่านจะหันไปทางทิศตะวันตกที่เป็นที่ตั้งของกรุงเทพฯ ตั้งอยู่หน้าประตูชุมพล ในปัจจุบันคือย่านการค้า และของฝากชื่อดังอย่างตลาดแม่กิมเฮง การเดินทางมาไหว้ย่าโมสะดวกสบาย สามารถเดินทางได้ทั้งรถไฟ และรถ บขส. มีบริการรถสองแถวมาที่อนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีกันทั้งวัน สังเกตข้างรถสองแถวจะเขียนว่า ย่าโม ให้ขึ้นรถได้เลยไม่มีหลงแน่นอนมาถึงส่วนสำคัญ ใครล่ะจะไม่อยากขอพรจากย่าโม คนที่มาไหว้ส่วนใหญ่จะขอทั้งโชคลาภ หน้าที่การงาน คนที่จะสอบแข่งขันเข้ารับราชการมักจะมาที่นี่ การไหว้บูชาไม่ยากอะไร มีพวงมาลัย และเครื่องไหว้บริการจำหน่าย หรือจะไหว้มือไม่ต้องซื้ออะไรก็สามารถทำได้ตามสะดวก ตั้งนะโม 3 จบ ตั้งจิตอธิษฐานถึงแม่ย่าโม ขอในสิ่งที่ต้องการ เมื่อได้สมใจหวังก็มาแก้บนกันมีทั้งพวงมาลัยจำนวนกี่พวงว่ากันไป แต่ที่นิยมคือ เพลงแก้บน เพราะเพลงโคราช เป็นเพลงพื้นบ้านที่แม่ย่าโมเมื่อครั้งมีชีวิตอยู่ทรงโปรดมาก สามารถติดต่อได้ที่ซุ้มจำหน่ายเครื่องไหว้ที่อยู่ไม่ไกลจากอนุสาวรีย์ได้เลยเรื่องราวชีวิตของท่านจึงเป็นแบบอย่างของคุณงามความดี สามัคคี กล้าหาญ เมื่อยามที่ประเทศชาติเกิดปัญหาการรวมพลังเป็นหนึ่งเดียวของคนในชาติคือสิ่งที่จะนำพาบ้านเมืองให้พ้นภัยได้ จึงขอน้อมสดุดีในวีรกรรมของ ท้าวสุรนารี ด้วยความศรัทธาอย่างสุดซึ้ง อย่าลืมแชร์ส่งต่อเรื่องราวที่มีประโยชน์นี้ไปยังโซเชียลได้ทุกช่องทาง และวันหน้ามาติดตามเรื่องราวดี ๆ แบบนี้กันได้อีกครับ...