ทดลองงาน คือคำถามแรกที่สร้างความสงสัยให้กับพนักงานใหม่ทุกๆ คน เป็นคำถามติดท๊อปเท็นตลอดระยะเวลาการทำงานในฝ่าย “บุกคน” ของผมมามากกว่า 20 ปี มักจะมีคำถามจากน้องๆ ซึ่งเป็นผู้จบการศึกษาใหม่ หรือบางครั้งก็เป็นพนักงานที่เพิ่งจะเริ่มทำงานเป็นมนุษย์เงินเดือนกันเป็นครั้งแรก ซึ่งจะพบเจอคำนี้ในเอกสารที่มีชื่อว่าสัญญาจ้างงาน โดยบริษัทที่จะรับน้องๆ เข้าไปทำงาน อาจจะโทรติดตามให้เข้าไปเซ็นต์สัญญาจ้างงานก่อนถึงวันไปเริ่มทำงาน หรือบางบริษัทก็ให้เซ็นต์สัญญาจ้างในตอนเช้าของการเริ่มงานวันแรก พอได้รับเอกสารสัญญาจ้างงานมาอ่านก็จะพบว่า บริษัทได้กำหนดให้น้องๆ กลายเป็น "พนักงานทดลองงาน" และยังได้ระบุจำนวนวันของการเป็นพนักงานทดลองงานไว้ด้วยว่ามี "ระยะเวลาทดลองงาน 119 วัน" หรือที่หัวหน้างานและพี่ๆ ในที่ทำงานมักจะเรียกน้องๆ ที่เพิ่งเริ่มงานใหม่และยังอยู่ในระยะเวลาดังกล่าวนี้ว่า “ช่วงโปร” ซึ่งเรียกย่อมาจากคำว่า Probation Period นั่นเองPhoto credit: http://www.freepik.com ; Designed by Freepikเรามาดูตัวอย่างสัญญาจ้าง ที่ได้มีการกำหนดหัวข้อเกี่ยวกับการทดลองงานเอาไว้ ดังนี้--- สัญญาจ้างงาน ---ทั้งสองฝ่ายได้ตกลงทำสัญญากัน โดยมีข้อความดังต่อไปนี้ข้อ 1) “นายจ้าง” ได้ตกลงว่าจ้าง และ “ลูกจ้าง” ตกลงรับจ้างโดยการเข้าเป็นพนักงานทดลองงานประเภทรายเดือน ตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน 2563 ในตำแหน่ง เจ้าหน้าที่ ระดับ 8 ฝ่ายบัญชีและการเงิน โดยกำหนดระยะเวลาทดลองงานเป็นเวลา 119 วัน (หนึ่งร้อยสิบเก้าวัน) ในระหว่างทดลองงาน “ลูกจ้าง” ตกลงยินดีให้เลิกจ้างได้ทันทีโดยไม่จำเป็นต้องชี้แจงเหตุผล และไม่ต้องจ่ายเงินค่าชดเชยข้อ 2) อัตราค่าจ้างเดือนละ 20,000 บาท (สองหมื่นบาทถ้วน) โดยจะจ่ายค่าจ้างผ่านบัญชีธนาคารทุกวันที่ 30 ของเดือน---------------------------คำถามสำคัญของน้อง ๆ พนักงานใหม่คือ1. พนักงานทดลองงาน มีความหมายต่างจากพนักงานอื่นอย่างไร?2. ถ้าไม่ผ่านทดลองงาน จะไม่ได้อะไรเลยใช่หรือไม่?Photo credit: http://www.freepik.com ; Designed by Freepikคำตอบคลายความสงสัย ที่รู้แล้วอาจจะขัดอกขัดใจน้องใหม่ใจบางๆ บางคน มีดังนี้คำตอบข้อแรกพนักงานทดลองงานและพนักงานที่ผ่านทดลองงานแล้ว (ซึ่งส่วนมากจะเรียกว่าพนักงานบรรจุบ้าง พนักงานประจำบ้าง หรืออื่นๆ) มีความแตกต่างกันที่ “สวัสดิการและผลตอบแทน” ในส่วนที่บริษัทมีให้กับพนักงานมากกว่าที่กฎหมายแรงงานกำหนดไว้ เช่น ค่ารักษาพยาบาลในโรงพยาบาลเอกชน, เบี้ยขยัน หรือโบนัส เป็นต้น ถ้ายังไม่ผ่านทดลองงานก็จะยังไม่ได้รับสวัสดิการหรือผลตอบแทนเหล่านั้นคำตอบข้อที่สองหากไม่ผ่านทดลองงาน ในช่วงเวลาไม่เกิน 120 วัน คือการที่บริษัทและหัวหน้างานเห็นว่า เราปฏิบัตงานไม่เหมาะสมกับตำแหน่งงาน จะไม่จ้างเราต่อไปหรือให้ออกจากงานนั่นเอง น้องๆ จะยังคงได้รับค่าจ้างหรือเงินเดือนจนถึงวันทำงานวันสุดท้าย แต่เงินที่จะไม่ได้รับ คือไม่ได้รับเงินค่าชดเชยไม่ได้รับเงินสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้าPhoto credit: http://www.freepik.com ; Designed by mindandiยกเว้นแต่ว่า ถ้าบริษัทให้หยุดทำงานทันที หรือไม่แจ้งเป็นเอกสารให้รู้ล่วงหน้าว่าไม่ผ่านทดลองงงาน เราจะได้รับเงินสินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้า เพราะถ้าบริษัทไม่แจ้งเลิกจ้างตามที่กฎหมายแรงงานกำหนดไว้ (ต้องแจ้งก่อนหนึ่งงวดการจ่ายค่าจ้าง) สัญญาตามตัวอย่างที่บริษัทจัดทำไว้ว่า “ลูกจ้างยินดีให้เลิกจ้างได้ทันทีโดยไม่จำเป็นต้องชี้แจงเหตุผล” นั้นถือว่าขัดกับกฎหมายแรงงานเหตุผลคือ ข้อตกลงที่นายจ้างเลิกลูกจ้างได้ทันทีโดยไม่ต้องแจ้งให้ลูกจ้างทราบล่วงหน้า ขัดต่อ พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงานฯ มาตรา 17 วรรคสองเป็นโมฆะ [คำพิพากษาฎีกาที่ 5429/2545] ดังนั้ หากบริษัทบอกเลิกจ้างวันนี้แล้วพรุ่งนี้ไม่ต้องมาทำงาน เราต้องได้รับค่าบอกกล่าวล่วงหน้าครับอย่างไรก็ตาม บริษัทมีสิทธิเลิกจ้างได้ โดยถือว่าเป็นธรรมถ้าพนักงานทดลองงานผลการทำงานไม่ดี ตามคำพิพากษาฎีกาที่ 4216/2528เอ๊ะ! แล้วถ้าผ่านโปรหรือผ่านทดลองงานแล้ว ค่าชดเชยกับค่าบอกกล่าวล่วงหน้า จ่ายอย่างไรและต้องจ่ายเท่าไร…. มาติดตาม HR24hrs ในครั้งถัดไปกันนะครับ กฎหมายแรงงาน คุ้มครองลูกจ้างครับ Cover Picture: Getty Images Credit: Getty Images/iStockphoto(Hands holding a sweet baby chick)