"ถวย" หรือ ถวาย เป็นพิธีกรรมเก่าแก่ที่ถูกตกทอดมาตั้งแต่โบราณกาล มีความหลากหลายในพิธีกรรมตามแต่ความเชื่อของแต่ละชนเผ่า แต่ทุกพิธีล้วนมีจุดประสงค์เดียวกันคือการสักการะบูชาตามโอกาสต่าง ๆ ซึ่งพิธีถวย มี 4 ประเภทดังนี้1. ถวยพระพุทธ เป็นพิธีการแต่งเครื่องสำหรับกับข้าวและเครื่องบูชาอันได้แก่ผ้าผืนข้าวตอกดอกไม้ธูปเทียน พิธีถวยพระพุทธนี้จะมีลักษณะคล้ายกับการถวายข้าวพระพุทธ แต่จะต่างกันที่การถวายข้าวพระพุทธนั้นจะมีเครื่องถวายน้อยกว่าไม่มีพวกข้าวตอกหรือเครื่องนุ่งห่มมาเกี่ยวข้อง พิธีถวยนั้นจะทำขึ้นในโอกาสวาระสำคัญหรือมีการแก้บน นิยมทำขึ้นในช่วงเช้าของวัน โดยประกอบพิธีหน้าพระประธาน ผู้ที่อยู่ในพิธีจะต้องนุ่งขาวห่มขาวหรือเบี่ยงผ้าครองสไบ 2.ถวยพระแม่ธรณี เมื่อมีเหตุภัยพิบัติอันตรายร้ายแรงหรือกำลังจะประกอบกิจการที่ซึ่งอาจมีการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในชีวิต ผู้คนในอดีตก็มักจะกล่าวไหว้บวงบนถึงพระแม่ธรณีเพื่อให้กิจการหรือภัยภิบัตินั้นผ่านพ้นไปอย่างราบเรียบมีโชคลาภ ครั้งเมื่อสำเร็จลุล่วงตามจุดประสงค์แล้ว ผู้ที่กล่าวบวงบนพระแม่ธรณีก็จะประกอบพิธีแก้บนหรือพิธีไหว้ถวย สำหรับพิธีถวยพระแม่ธรณีนั้น จะประกอบด้วยธูปเทียน สำรับหมากพลู พาหวาน ซึ่งภาวะนี้อาจประกอบขึ้นจากกล้วยน้ำสุก ข้าวเหนียวปั้นคลุกน้ำอ้อย หรืออ้อยควั่นก็ได้เช่นกัน ผู้ที่ประกอบพิธีจะนำเครื่องถวยนี้ไปไว้ที่บริเวณที่กล่าวบนหรือที่สักการะสถาน ผู้ประกอบพิธีใส่ชุดสุภาพเรียบร้อย นิยมทำพิธีในช่วงรุ่งเช้าของวัน 3. พิธีถวยแถน/ถวยผีฟ้า/ถวยครู พิธีถวยผีฟ้าผีแถนนี้จะทำขึ้นในหมู่ผู้นับถือผีฟ้าผีแถน อันเป็นรากเหง้าวัฒนธรรมดั้งเดิมตามความเชื่อของชนชาวอีสานโดยเฉพาะกลุ่มชนผู้ไท ซึ่งวิธีนี้จะทำขึ้นเพื่อการแก้บนหรือทำขึ้นเพื่อการสักการะไหว้ครูประจำปีก็ได้เช่นกัน โดยความพิเศษของพิธีนี้อยู่ที่สำรับของกินที่นำมาถวาย ต้องมีขนุนเล็กหรือหำหมากมี่ ลูกฟักอกแตกหรือหีหมากน้ำ ก้านดอกตาลตัวผู้หรือโคยตาล เหล้าอุ เหล้าสาโท และกับข้าวเครื่องคาวหวานอื่นๆ เมื่อประกอบพิธีจำเป็นจะต้องมีหมอแคนเป็นผู้เป่าขับเสบลำขณะประกอบพิธี ในกลุ่มผู้ไทยจะมีการนำซอบั้งไม้ไผ่มาสีร่วมด้วย ผู้ประกอบพิธีต้องเบี่ยงผ้าสไบ เพื่อให้ดูเรียบร้อย พิธีจะประกอบในช่วงเช้าตรู่ของวัน4. พิธีถวยผีการถวยผีนั้นมีทั้งถวยผีบรรพชนและถวยผีไร่นา มีลักษณะเป็นการจัดเลี้ยงหรือทำบุญหาเพื่อให้ผีเหล่านั้นมากินเครื่องเซ่นสังเวย เพื่อเป็นการตอบแทนหรือแก้บน ส่วนเครื่องประกอบพิธีนั้นได้แก่ เหล้าสาโท 1 ไห และไก่ 1 ตัว ซึ่งไก่ที่ต้มนำมาประกอบพิธีนี้จะต้องไม่ฆ่าด้วยการเชือดคอหรือกระทำอื่นใดให้เลือดตกยางออก ผู้ประกอบพิธีจะต้องนุ่งห่มแต่งกายอย่างมิดชิดโดยเบี่ยงผ้าสไบด้วย นิยมประกอบพิธีในช่วงเช้าก่อนพระอาทิตย์ขึ้นในปัจจุบันพิธีถวยเป็นอีกหนึ่งที่ที่ในภาคอีสานที่หาดูได้ยากนับวันจะสูญหายจากบริบททางสังคมไป หากจะพิจารณาให้ดีแล้วการประกอบพิธีถวยของชาวอีสานในอดีตนั้น เป็นไปเพื่อแสดงให้รู้ว่าชาวอีสานเป็นผู้รู้บุญคุณรู้จักตอบแทนบุญคุณผู้ที่ให้ความช่วยเหลือ อันเป็นอัตลักษณ์แห่งชาวอีสานสืบมาภาพปกโดยผู้เขียนภาพ 1/ ภาพ 2/ ภาพ 3/ ภาพ 4/ ภาพ 5