The Reader ศีลธรรม ความรัก และประวัติศาสตร์ ผลงานนิยายแปลหลายเรื่องยังคงน่าหยิบยกขึ้นมาอ่านอีกหลาย ๆ ครั้ง หนึ่งในนั้นคือเรื่อง The Reader นิยายรักอีโรติกจากประเทศเยอรมัน ผลงานของ เบิร์นฮาร์ด ชลิงค์ ซึ่งเล่าถึงเรื่องราวความผูกพันระหว่างฮันน่า หญิงสาววัย 36 ปี กับ ไมเคิล เด็กหนุ่มหนุ่มวัย 16 ที่บังเอิญพบและสานสัมพันธ์กันอย่างสั่นสะเทือนศีลธรรม หนึ่งในกิจกรรมที่ทั้งสองทำร่วมกันนอกจากการร่วมรัก คือการที่เด็กหนุ่มจะต้องอ่านหนังสือให้กับฮันน่าฟัง แต่ละเรื่องล้วนเป็นวรรณกรรมชื่อดังที่หลายคนคงคุ้นหูกันเป็นอย่างดี สุดท้ายความสัมพันธ์ของทั้งสองมีอันต้องจบลง แต่เมื่อเวลาผ่านไป ไมเคิลได้พบกับฮันน่าอีกครั้งในสถานการณ์ที่น่าตกตะลึง ก่อเกิดเป็นเรื่องราวที่ลึกซึ้งด้วยความเป็นมนุษย์และฉากหลังอันทิ้งบาดแผลจากเรื่องราวในประวัติศาสตร์The Reader นำเสนอความเกี่ยวโยงของฉากที่ยังคงกรุ่นกลิ่นอายของเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์เรื่องของสงครามโลกครั้งที่ 2 และความรุนแรงของกลุ่มนาซีที่กระทำต่อมนุษย์ต่างเชื้อชาติ แม้เหตุการณ์ต่าง ๆ ได้บรรเทาเบาบางลงจากการที่มนุษย์หันมาให้ความสนใจกับเรื่องของมนุษยธรรมมากขึ้น แต่ความรุนแรงแห่งเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ยังคงฝังอยู่ในจิตใจของผู้ร่วมเหตุการณ์ในขณะนั้น โดยเฉพาะประชาชนคนธรรมดา แม้ได้ชื่อว่าเป็นพลเมืองในประเทศคู่สงคราม แต่ในฐานะมนุษยชาติคนหนึ่ง ย่อมได้รับผลกระทบและความทุกข์ทรมานแห่งสงครามการเข่นฆ่าผู้คนด้วยเช่นกันเมื่อความโหดร้ายจบลง กลุ่มผู้นำความรุนแรงทางการเมืองทั้งหลายต่างหลบหนีหรือไม่ก็ล้มหายตายจาก แต่กับผู้มีส่วนร่วมที่อยู่หางแถวหรือชั้นล่างสุดกลับเป็นผู้ที่ต้องคอยรับชะตากรรม บางครั้งอุดมการณ์ทางการเมืองที่เป็นเหตุแห่งความเลวร้ายที่กระทำต่อเพื่อนมนุษย์ มิได้ถูกถ่ายทอดมายังผู้ตาม แต่กลับบังคับให้ร่วมอุดมการณ์ บางครั้งบังคับให้เป็นผู้ลงมือทำ ความเจ็บปวดจากเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์จึงมิได้ตกอยู่เฉพาะเชลยและคู่แห่งสงครามแต่เพียงเท่านั้น แต่ยังคงมีประชาชนภายในประเทศที่ได้ชื่อว่าเป็นตัวร้ายที่สุดที่ต้องคอยรับเหตุแห่งความเกลียดชังโดยที่ตนนั้นไม่คิดแม้แต่จะก่อขึ้นมาเรื่องราวความรักที่ผิดศีลธรรม ความโหดร้ายของภูมิหลังประวัติศาสตร์จากการกระทำของมนุษย์ที่กระทำต่อเพื่อนมนุษย์ด้วยกันโดยอาศัยช่องว่างจากสิ่งที่เรียกว่าความเป็นธรรมมาตัดสิน The Reader กลับไม่ได้ทำเพียงแค่ทวงถามถึงสิ่งเหล่านั้นที่ประชาชนธรรมดาสามัญอย่างฮันน่าพึงจะได้รับ แต่กลับนำเสนอแง่มุมความดีงามของวรรณกรรมอันเป็นเรื่องประโลมโลก แต่กลับมีมนต์วิเศษที่สามารถเยียวยาจิตใจของมนุษย์ทุกผู้ทุกคนได้ ฮันน่า ใน The Reader จึงเปรียบเสมือนตัวแทนของคนหางแถว ทั้งได้กระทำและมิได้กระทำเรื่องราวดีเลวต่าง ๆ โดยเจตนานึก แต่สุดท้ายกลับกลายเป็นตัวร้ายหางแถวที่ได้รับโทษแห่งทัณฑ์ทางการเมืองเรื่องประวัติศาสตร์มากที่สุด สุดท้ายความยุติธรรมอาจไม่จำเป็นสำหรับคนธรรมดาสามัญ แต่กลับเป็นพื้นที่แห่งการหลีกหนีอย่างโลกของวรรณกรรม ให้เป็นพื้นที่หลบซ่อนแม้เพียงช่วงเวลาหนึ่งจากโลกที่เต็มไปด้วยความโหดร้าย เท่านั้นก็เพียงพอThe Reader โดย เบิร์นฮาร์ด ชลิงค์ แปล สมชัย วิพิศมากูล พิมพ์ครั้งที่ 11 สำนักพิมพ์มติชน พ.ศ. 2556สั่งซื้อออนไลน์ได้ที่ https://shopee.co.th/ภาพปก, ภาพที่ 1,2 โดย K.N.ภาพที่ 3 : Henryk Niestrój จาก Pixabay