มนุษย์เราบนโลก ล้วนพหุวัฒนธรรมที่หลากหลาย ทั้งยังได้หล่อหลอมสร้างเอกลักษณ์เฉพาะตัวขึ้นมา แม้กระทั่งอาหารการกินก็ถือเป็นวัฒนธรรมอย่างหนึ่งที่บ่งชี้ถึงท้องถิ่นนั้น และก๋วยเตี๋ยวที่ถือกันว่ามีต้นกำเนิดมาจากประเทศจีน ที่เป็นมีรากคำการออกเสียงจากภาษาจีนแต้จิ๋วว่า “ก๊วยเตี๊ยว” (粿條) หรือต้องเดินทางเข้าไปในจีนแผ่นดินใหญ่ ก็จะได้ยินเสียงภาษาจีนแมนดารินว่า “กั่วเถียว” ซึ่งหมายถึง “เส้นข้าวสุก” จะไม่ตรงกับคำที่ใช้เรียนภาษาจีนกลางเบื้องต้นว่า “เมี่ยนเถียว” (面条) ที่หมายถึงก๋วยเตี๋ยวเส้นบะหมี่ ขอบคุณภาพจาก Sohu.com แต่วัฒนธรรมของก๋วยเตี๋ยว ก็มิได้จำกัดอยู่ในประเทศจีนเท่านั้น เพราะบรรดาเส้นในน้ำซุป ก็ได้แผ่อิทธิพลออกไปทั่วทิศ ซึ่งขยายมาถึงภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยที่ไม่สามารถหาต้นตอได้ว่าการเดินทางของก๋วยเตี๋ยวเริ่มตั้งแต่เมื่อใด แต่ก็ต้องยกให้จีนในฐานะต้นกำเนิดของก๋วยเตี๋ยวไป เส้นทางก๋วยเตี๋ยวของสยามประเทศ ก็สันนิษฐานว่าเริ่มผ่านเขตแดนเข้ามาพำนักในแผ่นดินขวานทองอย่างถาวรก็ในยุครัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ที่ชาวจีนเข้ามาทำการค้าและได้นำเอาก๋วยเตี๋ยวเข้ามากินกันด้วย จนปัจจุบันคนไทยก็มีเมนูก๋วยเตี๋ยวของตัวเองมากมายอาทิ ก๋วยเตี๋ยวน้ำตก, ก๋วยเตี๋ยวลูกชิ้นน้ำใส, ก๋วยเตี๋ยวต้มยำ, ผัดไท หรือแม้กระทั่งข้าวซอยของภาคเหนือ ก็ถือว่าเป็นก๋วยเตี๋ยวชนิดหนึ่ง แต่ทางภาคตะวันออกของประเทศไทย ก็มีก๋วยเตี๋ยวที่แตกต่างจากภูมิภาคอื่น ๆ และถือกันว่าเป็นอาหารท้องถิ่นที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวในภูมิภาคนี้คือ “ก๋วยเตี๋ยวเลียง” ซึ่งที่มาของคำว่า “เลียง” คืออะไร มีความหมายอย่างไร แต่เมื่อเอ่ยถึงชื่อนี้ขึ้นมา คนท้องถิ่นจะนึกถึงก๋วยเตี๋ยวที่มีน้ำซุปปรุงจากสมุนไพรท้องถิ่น รสชาติอร่อย หรืออีกนัยหนึ่ง ก็คือการนำชิ้นเนื้อมาเรียงกัน เลยเรียกกันว่าก๋วยเตี๋ยวเลียง “ก๋วยเตี๋ยวเลียง” เป็นเมนูที่ขึ้นชื่อกันว่าต้องมาที่ภาคตะวันออกอย่างจังหวัดจันทบุรีหรือตราดเท่านั้น ที่จะได้สัมผัสรสชาติก๋วยเตี๋ยวเลียงอย่างแท้จริง ถึงขนาดว่าก๋วยเตี๋ยวเลียงได้เป็นส่วนหนึ่งของภาพยนตร์ “Where We Belong ที่ตรงนั้น...มีฉันหรือเปล่า” จนเป็นที่รู้จักและจดจำทั้งผู้ชมและเหล่าบรรดาแฟน ๆ ไปทันที ขอบคุณภาพจาก Facebook: Where We Belong Official สิ่งที่บ่งบอกความเป็นเอกลักษณ์เฉพาะเจาะจงของก๋วยเตี๋ยวหมูเลียง คือ ส่วนผสมน้ำซุปที่เป็นพืชสมุนไพรเช่น เร่ว, ข่า, ตะไคร้ โดยมีเครื่องปรุงอื่น ๆ ผสมลงไป เช่น กระเทียมดอง, เต้าหูยี้, เต้าเจี้ยว, เครื่องพะโล้ จึงยืนยันได้ว่าน้ำซุปของก๋วยเตี๋ยวเลียงที่ไม่ได้มีดีแค่อร่อย แต่เต็มไปด้วยสรรพคุณที่ดีต่อร่างกาย ซึ่งมีทั้งก๋วยเตี๋ยวหมูเลียงและก๋วยเตี๋ยวเนื้อเลียงให้ได้ลิ้มรสชาติกัน แต่เมื่อได้ทำการสันนิษฐานถึงต้นกำเนิด หากไปค้นหาคำเช่น “แกงเลียง” ที่หมายถึงแกงผักรวม ครบเครื่องสมุนไพร เผ็ดร้อนด้วยพริกไท พ่วงคุณประโยชน์ในการขับพิษไข้ ก็พอจะเข้าใกล้ก๋วยเตี๋ยวตรงที่เป็นอาหารน้ำซุปเหมือนกัน แต่เมื่อได้เปลี่ยนทิศทาง เบนเข็มหันไปประเทศต้นกำเนิดก๋วยเตี๋ยว โดยการลองค้นหาคำในภาษาจีนกลาง ก็พบกับคำว่า “เหลียง” (凉) ที่แปลว่า “เย็น” และได้พบเจอเรื่องราวเหล่านี้ในนิตยสารศิลปวัฒนธรรม ก็ได้พบว่าวัฒนธรรมน้ำแกงของคนจีนที่มีมายาวนานตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันนั้น จะต้มกันร้อน ๆ เหมือนปกติ แต่สมุนไพรที่ต้มจะมีฤทธิ์เย็น เช่น จับเลี้ยง ที่เป็นสมุนไพรให้สรรพคุณเย็น จึงพอเข้าใจได้ว่าคนจีนที่ชอบพกน้ำแกงติดตัวไปกินกัน ก็เป็นน้ำแกงที่ให้สรรพคุณเช่นนี้ ไม่ได้เป็นน้ำแกงรสชาติเข้มข้นอย่างที่บางคนเข้าใจกัน เมื่อหันกลับมาทางภาคตะวันออกของประเทศไทย และพุ่งตรงเข้าไปยังชามก๋วยเตี๋ยวเลียง ใช้แว่นขยายส่องเข้าไปยังเนื้อในของน้ำซุป เพื่อหาดูส่วนผสมของบรรดาสมุนไพรที่ประกอบรวมกัน และพระเอกของน้ำซุปก๋วยเตี๋ยวเลียงนั้นก็คือ “เร่ว” ที่มีอยู่มากในจังหวัดจันทบุรีและตราด เร่ว เป็นพืชล้มลุก มีลำต้นอยู่ในดิน เป็นพืชวงศ์เดียวกับกระวานข่า และ ขิง สามารถเจริญเติบโตได้ดีในดินทุกชนิด ในฤดูฝนจะถือเป็นฤดูที่เก็บเกี่ยวเร่วได้ดี มีสรรพคุณดี ใช้แก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ขับลม และเร่วจะถูกนำมาบดเพื่อใช้ปรุงน้ำก๋วยเตี๋ยวเลียง ร่วมกับข่า ตะไคร้ อีกด้วย แม้เร่วจะมีรสกลิ่นหอมฉุน แต่ก็เป็นสมุนไพรฤทธิ์เย็นตามแนวทางการแพทย์แผนจีน จึงพอสันนิษฐานได้ว่าเร่ว เป็นเครื่องปรุงที่ช่วยทำให้ก๋วยเตี๋ยวเย็นขึ้น ตามตัวอักษรจีนที่ว่า “เหลียง” และเพี้ยนเสียงออกมาเป็น “เลียง” ก็เป็นได้ ทำให้นิยามของก๋วยเตี๋ยวเลียง อาจจะหมายถึงก๋วยเตี๋ยวที่มีสรรพคุณฤทธิ์เย็น ตามแบบวัฒนธรรมอาหารจีน อีกทั้งในภาคตะวันออกทั้งฝั่งจันทบุรีและตราด ก็เคยเป็นที่ตั้งถิ่นฐานของคนจีนมาก่อน แม้ว่าจะค้นคว้าหาที่มา ได้มากมาย ก็ยังไม่สามารถสันนิษฐานได้อย่างแน่ชัดว่า “เลียง” มีความหมายที่แท้จริงอย่างไร นอกเสียจากให้ผู้ตั้งชื่อมาให้คำตอบ แต่คงต้องใช้ไทม์แมชชีนของโดราเอมอนย้อนเวลาไปดักรอกลุ่มชาวจีนที่ลุ่มแม่น้ำจันทบุรีในหลายร้อยปีก่อน แต่ถึงย้อนไปได้จริง ก็มิอาจการันตีได้ว่าจะพบคำตอบจริง ๆ แต่ที่แน่ชัด คือเมื่อไหร่ที่ก้าวเท้าเข้ามาเหยียบเขตแดนภาคตะวันออกของประเทศไทยแล้ว ก็มิอาจเลี่ยงการเข้าไปลิ้มรสชาติของก๋วยเตี๋ยวเลียงที่มีขายอยู่ทั่ว และถือว่าเป็นสิ่งที่ชาวภาคตะวันออกของสยามประเทศล้วนภูมิใจกับมัน และหวังว่าเมื่ออ่านบทความนี้จบแล้ว จะได้นึกออกไปหาก๋วยเตี๋ยวเลียงสักชาม มาดับความร้อนรุ่มภายในจิตใจกัน